Nederlands Dagblad (17 januari 2015)
Terreur
Voor het ND schrijf ik een paar keer per jaar een column in de rubriek Sporen. Op zoek naar sporen van Gods koninkrijk. Deze keer: terreur.
- Lees ook: Rivaliteit is besmettelijk (Trouw)
Vorige week was het hele land in de ban van de moordpartij in Parijs. Het was een zinloze, nihilistische daad, die geen enkele constructieve betekenis had. Maar wat me opviel: de hele wereld ging er massaal betekenis en zin aan verlenen. Het volk was aan de tv gekluisterd. Commentatoren, deskundologen en mediapersoonlijkheden buitelden over elkaar heen met dramatische conclusies. “Europa is in het hart geraakt”, zei de een, en: “Wij zijn allemaal Charlie.” Zij aan zij stonden mensen met kaarsjes op pleinen, in naam van de Vrijheid. Misschien was de emotie zo groot omdat mensen oprecht bang zijn voor zo'n vijand, een vijand die mensen onthoofdt en iedere vorm van rede afwijst. Dat is begrijpelijk, want het ís ook eng.
Het klinkt misschien cru, maar dit hele drama voelde natuurlijk ook wel een beetje goed. Juist die ultieme slechtheid is zo fascinerend. Tremendum et fascinosum, noemen religiewetenschappers de vrees en het ontzag die men vroeger had voor het heilige. Daar lijkt het op: de horror creëert een gevoel van heiligheid, het zuigt ons in een wereldbeeld waar kosmische krachten tegenover elkaar staan, waar de ene partij goed is en de andere kwaad. Wij horen natuurlijk bij de goeien. Ikzelf kan in elk geval niet wachten tot ik op mijn scherm weer een brokje nieuws toegeworpen krijg over de volgende gijzeling in Parijs.
Maar toen mensen Jezus vroegen of hij een mening had over de Galileeërs die door Pilatus waren afgeslacht (Lukas 13), weigerde hij de rol van opinieleider. Hij sprak niet zijn diepste medeleven uit met de slachtoffers van dit tragische onrecht. Hij had alleen een waarschuwing voor de toeschouwers. God heeft hier niks mee te maken, zei Hij, maar pas op, want als je je niet bekeert, zul je op dezelfde manier omkomen.
Hij zei vaker zulke dingen. Wat als Jeruzalem valt? En de oorlogen om zich heen grijpen? Wees niet verontrust (Markus 13) want het moet gebeuren en het zijn de barensweeën van iets nieuws.
Ik wil niet pretenderen dat ik dit soort uitspraken precies kan duiden. Maar wat me wel opvalt is een soort onverschilligheid. Apatheia, noemden de woestijnvaders dat. Apathie, niet in de zin van ongeïnteresseerd, maar meer van onafhankelijk. Er is geweld, ja, maar het is zinloos, het zegt niets over God en wij moeten ons er eigenlijk niet zo druk om maken. Het zet onze harten alleen maar in vlam, en dit is misschien wel precies datgene waar we ons van moeten bekeren als we niet net zo willen omkomen.
Ik definieer me vaak wel ten opzichte van slechtheid. Al zijn het maar buurjongens die brand stichten of iets van ons kapotmaken. Dan word ik bijna geobsedeerd door frustratie en onmacht. Maar Jezus lijkt niet geobsedeerd. Hij ontleende zijn identiteit niet aan de strijd tussen de goeien en de slechten, Hij deed gewoon het goede en accepteerde dat de wereld nu eenmaal gewelddadig is.
Laten we geen enkel ontzag hebben voor geweld, klein of groot. Laten we de ogen niet richten op waar de hele massa naar kijkt, maar op Jezus, die alleen maar keek naar zijn Vader en daarom echt vrij was van vijandbeelden en van terreur.
Meer sporen?
Lees hier mijn oudere bijdragen in deze rubriek.
Gerelateerde artikelen
- Europa spoort niet (VPRO Gids)
- 'Gastvrijheid mag je nooit uitbesteden' (overig)
- Theo Maassen en Thomas Hertog over de kosmos (De Groene Amsterdammer)
- ‘Materie? Die bestaat alleen in onze geest’ (De Groene Amsterdammer)
- ‘Onze kernwapens zijn niet defensief bedoeld’ (De Groene Amsterdammer)
Gebruikte Tags: europa, geloof, geweld, girard, sporen, vrede