De Groene Amsterdammer filmclub (30 mei 2024)
Docu: Deep Rising
De diepe oceaanbodem ligt vol zeldzame metalen, klaar voor het oprapen. Maar er is leven daar beneden, adembenemend leven.
Het is de oude droom van de mens: als we toch eens in één klap van alle schaarste af zouden zijn. Als we toch in één klap van een fossiele economie konden overstappen op een groene economie, aangedreven door zonnepanelen, windmolens, elektrische auto’s en accu’s, met behoud van onze materiële levensstandaard. Het lastige is natuurlijk dat we voor al die spullen vele miljoenen tonnen nikkel, koper, kobalt, mangaan en andere schaarse metalen nodig hebben. Die moeten allemaal worden gedolven, omgesmolten en geproduceerd. Dat kost energie, het is eindig, en het is ook nog eens allemaal in Chinese handen. Wie redt ons hieruit?
De oceaan, zegt een nieuwe lichting investeerders, die hun sporen hebben verdiend in de mijnbouw en de olie maar nu hun kennis en kunde willen inzetten voor een betere wereld. Daar beneden, op de donkere bodems van de diepste oceanen hebben ze schatten gevonden, niet te tellen. Vier kilometer diep, of meer, op de breuklijnen van de tektonische platen, ver buiten de nationale territoriale zones, liggen knollen die rijk zijn aan zeldzame, dure metalen. Allemaal gratis voor het oprapen, althans, voor wie erin slaagt om de beste oceaanschepen, onderzeerobots en slurfapparatuur te bouwen. Het is de oplossing voor de hele energietransitie, zegt Gerald Barron, diepzeemijnbouwer van het eerste uur. Zonder nadelen zelfs, je maakt niks kapot. Want de oceaanbodem, dat is maar een ‘woestijn’.
De camera volgt Barron van nabij. Een visionair, volgens sommigen. Een wildwestkapitalist, zeggen anderen. De documentairemakers geven geen commentaar. Ze schakelen tussen Barron en de adembenemende beelden van die ‘woestijn’ daar beneden. Wat we daar zien is een sprookjesachtige wereld. Een ecosysteem dat we niet kennen, een verborgen realiteit, zonder licht, zonder geluid, maar doortrokken van leven, dat de basis vormt van ons leven op aarde. We krijgen begeleiding van de diepe stem van Jason Momoa, bij de filmliefhebber bekend als Aquaman. Hij vertelt over het leven in de oceaan, de gekleurde kwallen, doorzichtige octopussen, grootogige vissen en garnalen die afhankelijk zijn van hete, giftige vulkanische openingen op de oceaanbodem. De tijd loopt er vele malen langzamer dan in ons gejaagde leven hierboven.
Deep Rising laat zien hoe de diepzeeschatten zijn ontdekt en hoe Gerard Barron probeert investeerders en landen warm te krijgen voor zijn idee. Zijn bedrijf experimenteert met gewaagde technieken om midden op zee, vele dagen reizen van de kust, grote stofzuigende karretjes op de bodem te krijgen, klaar om het zwarte goud op te slurpen. Andere bedrijven volgen zijn voorbeeld, er zijn intussen al exploratiegebieden aangewezen ter grootte van Europa. Definitieve toestemming moet nog verkregen worden bij een klein, onbekend VN-instituut, de International Seabed Authority met een kantoor op Jamaica. Is deze niet zo transparante club in staat om de goudkoorts in goede banen te leiden?
We willen allemaal minder afhankelijk worden van olie, gas en kolen. Elektrificeren is het pad dat we hebben gekozen. Maar elektrificeren betekent totnogtoe altijd: metaal. De toekomst, zegt Barron triomfantelijk in de film, is metallic, en hij gaat het leveren. Omwille van de groene economie, zegt hij, want – en daar komt de metalen aap uit de groene mouw – alleen zo kunnen we blijven groeien.
Verwacht in deze film geen feitelijk debat met cijfertjes van voor- en nadelen, van opbrengsten en regels. Het enige antwoord dat Deep Rising geeft op onze onbevredigbare honger is het trage antwoord van de dansende kwallen, de eeuwenoude sponzen, de vulkanische openingen en de bodems vol knollen die er miljoenen jaren over hebben gedaan om tot de grootte van een aardappel te groeien. Ons achterlatend met de vraag: gaan we nu het laatste stuk planeet ontginnen dat we nog niet hebben aangeraakt?
Matthieu Rytz | 2023 | 93 min