Trouw (16 juli 2010)
Waarom India geen supermacht gaat worden
Dubbele groeicijfers, een kwart miljoen IT'ers per jaar en over een tijdje de grootste bevolking op aarde betekenen nog niet dat India een supermacht kan worden, betoogt historicus Ramachundra Guha.
- Lees ook: "Europa is het continent van de angst" (Kijk)
"India is in zekere zin een roekeloos experiment", vertelt Ramachandra Guha. "Bijna elke deelstaat heeft een andere voertaal. We hebben meer christenen dan Nederland, meer moslims dan Pakistan en meer hindoes dan de rest van de wereld." Guha klinkt als een schoolmeester die het nog wel een keertje wil uitleggen. "En toch
de grondleggers van onze natie organiseerden binnen vijf jaar algemene, directe verkiezingen. We hebben een seculiere, plurale democratie ontwikkeld, de grootste ter wereld, en die bestaat nog steeds."
Een democratie die steeds assertiever haar plek in de wereld opeist. Een supermacht in wording, beweren politicologen.
"Dat beweert de Indiase elite zelf ook. Een dwaasheid. Onze democratie wordt bedreigd door een aantal problemen die we heel hard moeten aanpakken om te voorkomen dat het roekeloze experiment mislukt."
Volgens u zijn er tien serieuze uitdagingen die de stabiliteit van India ondermijnen. Welke zijn dat?
"Allereerst is dat het religieus extremisme dat sinds de jaren negentig weer de kop opsteekt en een directe bedreiging vormt voor het liberale bestel. Het heeft geculmineerd in moordpartijen op moslims in Gujarat in 2002, en in aanslagen op hindoes in Kasjmir."
India is zo diep religieus, zou het ooit zonder dit extremisme kunnen?
"De meeste Indiërs zijn niet fundamentalistisch. Ook de 116 miljoen moslims voegen zich bijna allemaal naar de politieke cultuur, ook al stammen ze af van gewelddadige veroveraars die honderdduizenden tempels hebben verwoest. Ze geloven erin, omdat iedereen volledig vrij is zijn geloof uit te oefenen. Mits zonder geweld. Ik ken de ideeën van Nederlanders zoals de heer Wilders en ik zou hem willen uitnodigen om eens bij mij in Bangalore te kijken. Daar wonen meer moslims dan in heel Nederland, en iedereen leeft vreedzaam samen."
Hoe komt het dat dat op sommige plekken in India toch niet lukt?
"Extremisme wordt versterkt door de groeiende kloof tussen arm en rijk. We krijgen steeds meer een India dat op West-Europa lijkt en een India dat op sub-Sahara Afrika lijkt. In Mumbai woont de rijkste man van India in een huis van 27 verdiepingen met een totaal oppervlak van 4 hectare. In feite steekt hij zijn middelvinger op tegen de veertig procent van de mensen in zijn stad die in extreme armoede leven. Ieder jaar plegen duizenden boeren zelfmoord! Dat zou een signaal moeten zijn dat de vrije markt een tegenwicht nodig heeft."
(foto: Gerrit-Jan Huinink)
Heeft globalisering er niet juist voor gezorgd dat uw land, sinds het begin jaren negentig de tariefmuren heeft afgebouwd, weer economische groei kent?
"Voor sommige mensen wel, zoals voor mijn eigen stad Bangalore, die profiteert van de IT-boom: hoogwaardige arbeid zonder veel ecologische kosten. Dat noem ik de vriendelijke kant van globalisering. De duistere kant van globalisering wordt vooral gevoeld door de tribale bewoners van India, de adivasi, die verdreven worden uit hun bossen en bergen in staten als Orissa en Jharkhand omdat multinationale ondernemingen daar grondstoffen willen winnen. Daarmee kom ik op de derde uitdaging: de maoïstische rebellie waar zij zich meer en meer toe wenden, loopt volledig uit de hand."
Vormt dat een serieuze bedreiging voor India?
"Het is op dit moment de gevaarlijkste. Deze 'naxalieten' voeren een gewelddadige strijd en rusten niet voordat de rode vlag op het Rode Fort in Delhi wappert. En aangezien de overheid de tribale bevolking tot nog toe heeft genegeerd, zal het tienduizenden levens kosten om de rebellie in te dammen. Overigens is dit niet het enige probleem dat de politieke klasse negeert. Een ander probleem dat ze nog niet zien, is de enorme afname van bossen, biodiversiteit en schoon drinkwater. De meeste rivieren in India zijn vervuild en dood."
Is dat de overheid aan te rekenen? Als honderdduizenden Indiërs rijker worden
...
"Die rijke man in Mumbai gaat niet vrijwillig 26 verdiepingen inleveren. Er is een overheid nodig die een matigend effect uitoefent. Maar die is uitgehold. Het Indiaas Nationaal Congres van Gandhi en Nehru was het voorbeeld voor de wereld. Ze stampten een effectieve, multiculturele staat uit de grond, waar zelfs de communisten aan deelnamen. Nu is hun Congrespartij een familiebedrijf geworden, met erfopvolging, en andere partijen volgen dat voorbeeld. Gevolg daarvan is nog een apart probleem: dat de grote partijen niet genoeg aanhang meer hebben om te regeren. De politiek is gefragmenteerd, met instabiele coalitieregeringen als gevolg."
Dat probleem kennen wij hier ook.
"Nederlanders vinden vijf coalitiepartijen al veel. Wij hebben er zestien. Hun leiders houden zich vooral bezig met scoren op de korte termijn en het masseren van hun ego."
India heeft toch vanouds een stabiele bureaucratie en een scheiding der machten? Waar zijn de tegenkrachten?
"Publieke instellingen als rechtbanken, universiteiten en overheden zijn ten prooi gevallen aan familie-, kaste- en vriendjespolitiek. Dat is de zesde uitdaging die ik zie: hoe bouwen we weer aan betrouwbare instituties? En, ten zevende, aan betrokken media. Want die media schrijven niet meer over armoede en vervuiling, zoals in de jaren zeventig. Ze schrijven over de mooie bijdrage die dat gebouw van 27 verdiepingen levert aan de skyline van Mumbai wat niet vreemd is, want ze worden betaald door de man die daar woont."
U bent erg kritisch over uw land. Toch is het vergeleken bij de buurlanden in de regio een oase van rust.
"Over de regio gesproken, dat is nog een apart gevaar. We grenzen aan Sri Lanka, dat net uit een burgeroorlog komt, Bangladesh, dat balanceert op het randje van extremisme, en Pakistan, het gevaarlijkste land ter wereld. En vergeet uitdaging nummer tien niet: wij hebben ook drie gewapende onafhankelijkheidsbewegingen binnen onze grenzen, in Manipur, Nagaland en Kasjmir. Ik vind het niet interessant of we het beter doen dan andere landen. Ik wil weten of we ons houden aan wat de oprichters van India voor ogen hadden: een inclusieve, pluriforme maatschappij."
En u denkt van niet?
"Ik heb de uitdagingen opgesomd, maar dat betekent niet dat ik er niet in geloof. Onze democratie is voor de helft wél geslaagd. De machtigste persoon in ons land, Indira Gandhi, is vrouw, Italiaans en katholiek - maar niemand noemt haar buitenlander! Alsof een zwarte moslima president van Frankrijk is. Ik keur haar beleid af, maar zolang zoiets kan, zijn we een voorbeeld voor de wereld. Wat niet wegneemt dat de supermachtaspiraties die ik zie belachelijk zijn."
Uw premier, Manmohan Singh, is dit jaar al drie keer bij Obama op de koffie geweest.
"Maar de tribale staten heeft hij niet bezocht! Dat had hij beter kunnen doen, als hij de adivasi's voor zich had willen winnen. Hij wil liever meepraten met anderen om invloed in de wereld te krijgen."
Diplomaten zeggen dat hij daar niet aan ontkomt. Hij zal voor groei, en dus voor grondstoffen moeten zorgen.
"En dan Afrika zien als wingewest om onze problemen op te lossen? Is dat wat Gandhi, Ambedkar en Nehru voor ogen hadden toen ze zich afzetten tegen de Britten die de wereld als sprinkhanen kaalvraten? Een inclusieve maatschappij is belangrijker dan het groeipercentage als je vooruitgang wil boeken. Dat is het model dat India de wereld te bieden heeft. Wat dat betreft moeten we niet eens een supermacht willen worden. En ik ben gelukkig niet de enige die daar zo over denkt."
Ramachandra Guha
Dr. Ramachandra Guha (1958) is een gewaardeerd schrijver en columnist in verschillende Indiase kranten. De socioloog en econoom behoort volgens Foreign Policy tot de vijftig belangrijkste denkers ter wereld. Guha is de auteur van India. De geschiedenis van de grootste democratie ter wereld, een standaardwerk over de Indiase geschiedenis.
Gerelateerde artikelen
- Machines om nergens te komen (De Groene Amsterdammer)
- De jacht op het oceaangoud (De Groene Amsterdammer)
- Staan in de wereld van nu (overig)
- Elementen voor de toekomst: terugblik (De Groene Amsterdammer)
- Radicale boerenkaas (De Groene Amsterdammer)
Gebruikte Tags: geschiedenis, globalisering, groei, india