Trouw (27 april 2011)
"Biometrie staat op een cruciale tweesprong"
Het gebruik van biometrie gaat onze samenleving grondig veranderen. De richting die we kiezen bepaalt of we uitkomen bij een veiliger samenleving, of juist bij een allesoverheersende Big Brotherstaat, zegt biometrie-expert Max Snijder.
- Lees ook: Jacques Ellul, de man die (bijna) alles heeft voorzien (overig)
Dit artikel opvragen met uw vingerafdruk? Over vijf of tien jaar is dat doodnormaal. Het gebeurt allemaal op uw smartphone, waar u uiterst veilig op kunt inloggen met een zelfbedachte combinatie: linkerpink, rechterwijsvinger. Plus wellicht een scan van uw linkeriris. Zolang uzelf achter uw telefoon zit, ligt het Trouw-archief voor u open, en daarnaast uw bankrekening en uw zakelijke mail.
Biometrie is het herkennen van mensen of patronen aan de hand van lichaamskenmerken. Max Snijder, biometrieconsultant en voorzitter van het platform European Biometrics Forum, is enthousiast over de mogelijkheden. "De kenmerken worden vergeleken met een lijst die in de computer staat, bijvoorbeeld van criminelen die je wilt opsporen. Met grote zekerheid kan worden geverifieerd of iemand op zo'n lijst voorkomt. Net zo goed kunnen we ermee controleren wie er wél op een netwerk mag. Denk bijvoorbeeld aan medische bestanden die alleen door bepaalde artsen mogen worden ingezien, of aan een telefoon die alleen door de stem of de vingerafdruk van de eigenaar mag worden ontgrendeld. In die zin zorgt biometrie voor meer privacy."
Biometrie kan de privacy echter ook ondermijnen, waarschuwt Snijder. "Het kan bijdragen aan een angstaanjagende Big Brother-staat die totale controle heeft over onze identiteitsgegevens. Dat is het geval als overheden biometrische gegevens van alle burgers gaan opslaan, zoals bijvoorbeeld Nederland van plan is. Het sluit de andere ontwikkeling, van betere beveiliging, uit. Ik ga natuurlijk mijn telefoon niet beveiligen met gegevens die ook ergens anders zijn opgeslagen. Het is cruciaal dat je je eigen biometrische gegevens moeten kunnen beheren."
Het bedrijfsleven maakt zich daar niet zo druk over. Dat likt zijn vingers vooral af bij een miljardenmarkt die met bijna 20 procent per jaar groeit. "Er komen steeds meer commerciële toepassingen", vertelt Alex Bazin, hoofd biometrie bij Fujitsu. "Werknemers gaan bijvoorbeeld steeds meer met hun eigen telefoon of computer het netwerk op. Biometrie biedt daarvoor de benodigde beveiliging. Ook het contact met klanten zal door biometrie de komende jaren veiliger, goedkoper en sneller worden. Je hebt geen pasjes of pincodes meer nodig als de vingerafdruk die rol gaat overnemen."
Ook overheden zullen steeds meer bij bedrijven als Fujitsu aankloppen. Toepassingen als opsporing en grenscontroles worden steeds belangrijker, maar ook de behoefte aan veilige paspoorten, vertelt Bazin. Steeds meer landen bouwen daarom informatiesystemen met vingerafdrukken van alle burgers. "Niet alle landen gaan dat doen. Maar ik denk wel dat bestaande bezwaren daartegen zullen afnemen als mensen gewend raken aan biometrie. Terecht, want als biometrie in een beveiligde omgeving waterdicht werkt, kan dat op grote schaal natuurlijk net zo goed."
Snijder ziet echter fundamentele verschillen. "Er gelden compleet andere wetmatigheden als het niet gaat om verificatie, met een lijst, maar om identificatie, in een open doelgroep. Elk onderdeel van het systeem moet dan veel nauwkeuriger meten en beter beveiligd zijn, tot aan de kleinste gemeentebalie toe. Dat vraagt enorme investeringen, want er kan op zo'n schaal altijd een lek zijn. Bovendien is de vraag: willen we altijd kunnen worden geïdentificeerd? Biometrische kenmerken kun je op afstand uitlezen, je kunt ze dus nooit verborgen houden. Waar is het recht op anonimiteit?"
Het is voor Snijder nog allerminst zeker welke kant het de komende jaren opgaat. "Het zijn niet de minsten die de hele wereld zouden willen biometriseren. In Europa loopt nu een onderzoeksproject, strikt geheim, naar mogelijke koppeling van alle gegevensnetwerken: databases met vingerafdrukken, zwarte lijsten, cameranetwerken, signaleringssystemen. Ik vind dit heel gevaarlijk. Hoe meer er gecentraliseerd is, hoe meer misbruik er op hoog niveau van gemaakt kan worden. We staan op dit moment echt op een tweesprong wat betreft het gebruik van biometrie. Gaan we biometrie gebruiken voor centrale controle, of voor beveiliging van gegevens? Wordt biometrie het doel of het middel? De politiek moet kiezen."
De opslag van vingerafdrukken
Wie een paspoort aanvraagt, moet zijn of haar vingerafdrukken afgeven. Deze worden opgeslagen en moeten uiteindelijk terechtkomen in een centrale database, die toegankelijk zal zijn voor opsporingsdiensten. "Een heel onvolwassen project", vindt Max Snijder, die voor de WRR een studie deed naar de totstandkoming van het plan. "Alle bezwaren zijn genegeerd en weggemoffeld. Ze willen een megakasteel bouwen op een ontzettend wankel fundament. Het is al moeilijk om met zekerheid te zeggen of een persoon bij een bepaalde vingerafdruk hoort, laat staan dat je die persoon in een miljoenenbestand kunt vinden. Politici laten zich vaak leiden door beelden uit de film en uit CSI. Maar je kunt met biometrie echt geen terroristen vangen. Je kunt er wel een goed gebruik van biometrie mee ondermijnen."
De Kamer debatteert vandaag met minister Donner over deze kwestie.
Gerelateerde artikelen
- De grote kolonisatie (De Groene Amsterdammer)
- Tegeltuinen, Jacques Ellul en de invloed van techniek (podcasts)
- Hete hangijzers in het voedselsysteem (1) - knutselen aan planten (Foodlog, De Groene Amsterdammer)
- Machines om nergens te komen (De Groene Amsterdammer)
- ‘Materie? Die bestaat alleen in onze geest’ (De Groene Amsterdammer)
Gebruikte Tags: controlestaat, techniek