Inter Press Service (9 augustus 2011)
"Eurocrisis is symptoom van mondiale machtsverschuiving"
De financiële crisis in Europa en Amerika is niet te wijten aan luie Grieken of inhalige speculanten, maar aan een grondige herschikking van de welvaart wereldwijd. De bloeiperiode in het Westen is voorbij. Al betekent dat niet dat de euro echt gaat instorten.
- Lees ook: Italiaanse ondernemers willen eerlijk delen (Trouw)
Dat zegt Howard Nicholas, een Sri Lankaanse hoofddocent economie aan het Institute of Social Studies in Den Haag, dat zich met name bezighoudt met internationale samenwerking. Volgens Nicholas zien we nu gebeuren wat economen vaak niet willen erkennen: het kapitalisme werkt in golven. Na elke periode van groei volgt een periode van neergang, waarin nieuwe sectoren of landen zich gereedmaken voor groei. "De lage groei in het westen en de enorme schuld zijn tekenen van het einde van zo'n cyclus. Bankiers hebben dat uitgesteld, vanaf, 2000, door enorme hoeveelheden geld in het systeem te blijven pompen. Maar dat levert geen echte groei op, alleen zeepbellen, die nu knappen."
Volgens Nicholas, die tevens adviseur is geweest van de regering van Sri Lanka, is het geen toeval dat juist Ierland, Portugal, Italië en Griekenland in de problemen zitten. "Dat zijn allemaal landen die hun groei hebben gebouwd op krediet in plaats van op winst uit productie." Een dergelijke groei is niet lang vol te houden.
Verschuiving
De verschuiving naar ontwikkelingslanden zal hierdoor alleen nog maar versnellen. "Grote bedrijven verplaatsen hun activiteiten naar opkomende economieën, maar dat doen ze nog meer in crisistijd, wanneer ze toch fabrieken moeten sluiten en bezittingen moeten afschrijven."
Tijdens de crisis hebben ontwikkelingslanden opvallend goed gepresteerd. Ook dit jaar zullen ontwikkelingslanden naar schatting met 6 procent groeien, volgens de Wereldbank, tegen 2,6 procent groei in geïndustrialiseerde landen. Als dat zo doorgaat, voorspelde de Aziatische Ontwikkelingsbank (ADB) vorige week, maakt alleen al Azië in 2050 de helft van de wereldeconomie uit.
Dat neemt niet weg dat de crisis ook heel gevaarlijk is voor ontwikkelingslanden, zegt Nicholas. "Vooral voor de landen die het neoliberale recept hebben gevolgd, de markten hebben geopend, de publieke diensten hebben geprivatiseerd en geen eigen industrie hebben opgebouwd. Veel landen produceren maar een paar grondstoffen en moeten de rest importeren. Het probleem is nu juist dat de prijzen heel instabiel zijn geworden door de speculatie. En door de enorme hoeveelheden geld die zijn bijgedrukt - dat moet ergens heen - zijn de prijzen van voedsel en andere grondstoffen ook nog gestegen. Dat is voor heel veel mensen enorm gevaarlijk."
Onvrede
Hoge voedselprijzen zullen leiden tot meer uitbarstingen van onvrede, denkt Nicholas. Dat zal echter niet alleen optreden in ontwikkelingslanden, maar meer en meer ook in rijke landen, zoals de Verenigde Staten en Engeland, met hun grote kloof tussen arm en rijk. Zoals George Irvin, collega-econoom op het ISS, op zijn website schrijft: "Globalisering vlakt het verschil uit tussen 'ontwikkeld land' en 'ontwikkelingsland', tussen rijke en arme landen - de crisis lijkt de kloof tussen de 'haves' en de 'have-nots' overal te vergroten."
Ontwikkelingslanden hebben nog een lange weg te gaan, maar toch is de toekomst aan hen, zegt Nicholas. "Ik zie in Sri Lanka wat dat allemaal teweegbrengt. De levensstandaard voor veel mensen gaat omhoog." Pessimistisch is Nicholas meer als het gaat om de oude industrielanden. "De ontwikkelde landen zullen dezelfde problemen krijgen als de rest van de wereld: schulden en valutaproblemen. Ze proberen te bezuinigen, maar dat levert geen groei op. Blijven uitgeven kan ook niet, want de schulden zijn te groot. Bovendien houden de vele belangengroepen verandering tegen."
Geplunderd
Met als grootste belangengroep de bankiers. "Toen de zeepbellen knapten, hebben ze de politiek ervan overtuigd de schulden over te nemen. Ze hebben de economie geplunderd. Door de enorme schuld die nu bij de regeringen ligt, kan er niet meer worden geïnvesteerd in infrastructuur, onderwijs en industrie. Ze hebben het heel moeilijk gemaakt om nog echte groei te genereren."
Dat is in de Verenigde Staten precies zo, schrijven de gerenommeerde economen Simon Johnson en James Kwak in hun boek '13 bankers', over de dertien bankiers die de Amerikaanse regering dwongen tot een bail-out tijdens de kredietcrisis. "Een handvol banken is in de laatste drie decennia spectaculair groot en winstgevend geworden", schrijven ze. Washington deed alles voor Wall Street. "Erger nog, de beslissingen van Bush en Obama tijdens de crisis laten zien dat ze hun macht niet zijn kwijtgeraakt. De grote banken die de crisis overleefden, zijn alleen maar groter en machtiger geworden en nog meer 'too big to fail'. Dit is de opmaat voor een volgende crisis."
Volgens Nicholas staat Europa er beter voor dan de Verenigde Staten. "Europa heeft Duitsland, waar de bankiers niet aan het roer staan, maar de industrie. Bovendien kan Europa de vruchten van verdergaande eenwording nog plukken. Dat is in Amerika al achter de rug." Een politieke en fiscale eenwording is alleen heel moeilijk te verkopen. Landen willen niet zomaar hun vrijheden opgeven. "Daarom denk ik dat leiders als Angela Merkel dit heel slim spelen. De eurocrisis komt haar helemaal niet verkeerd uit. Het brengt Zuid-Europa in het gareel, het verbetert de concurrentiepositie ten opzichte van Amerika en het dwingt Europa tot vergaande politieke en fiscale eenwording."
Dat de euro werkelijk in gevaar is, zoals Commissievoorzitter Barroso vorige week weer herhaalde, gelooft Nicholas dus niet. "Politici weten heel goed dat je de waarheid niet kunt vertellen. De enige manier om mensen mee te krijgen, is ze heel erg bang maken."
Gerelateerde artikelen
- De Bruderhof (1) - Een dorp zonder geld (Karavaan der Zotten)
- Circulaire zonnepanelen uit Nederland (De Groene Amsterdammer)
- Hoe Hollandse zaadbedrijven de wereld veroverden (De Groene Amsterdammer)
- Docu: Vlucht uit Noord-Korea (VPRO Gids)
- Machines om nergens te komen (De Groene Amsterdammer)
Gebruikte Tags: azië, crisis, economie, groei
Dit stuk is overgenomen door oneworld.nl en op de websites van verschillende Belgische kranten, zoals de Gazet van Antwerpen, De Morgen, Het Belang van Limburg en Het Laatste Nieuws.
Frank - 12-08-’11 12:39