VPRO Gids (2 februari 2012)
'Randomistas' houden niet van ideologie
Als een miljard mensen nog steeds met honger naar bed gaat, is er iets grondig mis op deze mooie planeet. Daar zijn we het intussen wel over eens. Maar wat precies? Dat weten we na al die jaren nog steeds niet. Esther Duflo wil daar iets aan doen.
- Lees ook: De middelmaat heerst op de werkvloer (Filosofie magazine)
Er is te weinig hulp, zeggen mensen als Jeffrey Sachs. Arme regeringen zitten in een armoedeval en het enige dat ze echt verder helpt, is meer geld. Onzin, zeggen anderen, zoals William Easterly. Er is te weinig handel. Liefdadigheid zorgt er precies voor dat mensen niet gaan doen wat ze moeten doen, namelijk ondernemen. Volgens een derde groep is het alleen gratis onderwijs dat mensen kan verheffen en de vierde gelooft dat arme mensen pas kansen krijgen als ze commerciële microkredieten kunnen afsluiten. Zo hobbelt de ontwikkelingssector van mode naar mode.
Maar Esther Duflo heeft het niet zo op mode. Ze is Française, 39 jaar, en als ontwikkelingseconoom verbonden aan het Massachusetts Institute of Technology. Duflo ziet een hoop ideologie in het ontwikkelingsbeleid. Hebben alle miljardenprojecten Afrika verder gebracht? We weten het doodgewoon niet, zegt ze. En toch gaan we door, want we kunnen moeilijk niets doen.
Randomistas
Duflo wil erachter komen wat werkt en wat niet. En dat kan maar op één manier: door te experimenteren en te evalueren. Net als in een laboratorium, maar dan in het groot, in het veld. Daarvoor richtte ze in 2003 aan het MIT, samen met Abhijit Banerjee, het Abdul Latif Jameel Poverty Action Lab (J-PAL) op. Haar aanpak, met 'randomized controlled trials', lijkt een beetje op het testen van medicijnen: de ene groep krijgt een bepaald middel toegediend en de andere groep, de controlegroep, niet. Dan kijk je wat er gebeurt. Duflo en haar collega's worden 'randomistas' genoemd.
Zo hielp Duflo in 2003 met een onderzoek naar het probleem van leraren op dorpsschooltjes in India die niet kwamen opdagen. De onderzoekers kozen 120 schooltjes uit. In de helft daarvan moesten docenten zichzelf voortaan na iedere lesdag met al hun leerlingen op de foto zetten. Hun salaris werd afhankelijk van het aantal gewerkte dagen. Wat bleek? De leraren met variabel salaris spijbelden twee keer zo weinig als de leraren met vast salaris.
De onderzoekers van J-LAB hebben sindsdien geëxperimenteerd met talloze interventies. Subsidies, muskietennetten, pillen. Het gratis uitdelen van schoolboeken in Kenia bleek geen effect te hebben op de examenresultaten. Maar dat betekent niet dat gratis altijd verkeerd is. Het uitdelen van muskietennetten in datzelfde land bleek namelijk wel effectief in de strijd tegen malaria.
Garnalen
Een van de valkuilen, schreven Duflo en Banerjee vorig jaar in Foreign Policy, is een te makkelijke link tussen geld en armoede. Economen denken al snel dat de kwaliteit van leven verbetert wanneer het inkomen stijgt. Maar mensen zijn geen rationele wezens die in hun eigen belang handelen. Ook arme mensen hebben gevoelens, angsten en voorkeuren die niet altijd te voorspellen zijn. Ondervoede Chinezen die subsidie kregen voor rijst en noedels, ontdekte J-LAB, gingen niet meer rijst eten, maar juist minder. Ze voelden zich rijker en gingen zich daarom gedragen als rijke, door minder rijst te eten en meer luxeproducten, zoals garnalen. Ze kregen gemiddeld minder voedingsstoffen binnen.
Als arme mensen soms niet in hun eigen belang handelen, moeten economen onderzoeken hoe ze dat gedrag kunnen ombuigen, vindt Duflo. Zo kwam ze er in India achter dat veel meer mensen hun kinderen lieten inenten wanneer ze er een zak linzen voor kregen. Is dat paternalistisch? Onzin, vindt ze. In het Westen stelt de regering inenten ook verplicht. Waarom mogen wij betutteld worden en arme mensen niet?
Banerjee en Duflo kwamen afgelopen jaar uit met hun boek Arm en kansrijk, dat direct in de prijzen viel. Duflo staat in alle toplijstjes van invloedrijke economen en denkers. Er is ook kritiek, immers, sommige dingen kun je niet experimenteel bewijzen. De wereld is geen zuiver laboratorium en statistiek kan ook een ideologie worden. Maar de methode van de randomistas lijkt wel te helpen bij het doorprikken van hardnekkige ideologische ballonnetjes.
Daarom gaat Tegenlicht, dat komende week de twijfels en succesverhalen over microkrediet onder de loep neemt, eens uitgebreid te rade bij Duflo. Want ook over microkrediet heeft zij duidelijke opvattingen. Pardon, cijfers.
Tegenlicht, 6 februari 2012: Microkrediet, macroschuld?
Gerelateerde artikelen
- De Bruderhof (1) - Een dorp zonder geld (Karavaan der Zotten)
- Circulaire zonnepanelen uit Nederland (De Groene Amsterdammer)
- Hoe Hollandse zaadbedrijven de wereld veroverden (De Groene Amsterdammer)
- Staan in de wereld van nu (overig)
- Elementen voor de toekomst: terugblik (De Groene Amsterdammer)
Gebruikte Tags: afrika, armoede, economie