Trouw (12 september 2012)
'Ja, eten doen we ook met overgave, bellissimo!'
De katholieke groep Koinonia, ontstaan in Noord-Italië, combineert elementen uit de katholieke en de evangelicale traditie. De gemeenschap is sober en bourgondisch tegelijk.
- Lees ook: Menschen zijn geen Brüder (De Groene Amsterdammer)
foto's: Gerrit-Jan Huinink
Nette Italiaanse dametjes van middelbare leeftijd, geblondeerd en al, springen op de praiseliedjes van Vitia, de gitariste. "Halleluja!", roepen ze, en ze prijzen de Heer met hun handen omhoog. Het had zo een Italiaanse pinkstergemeente kunnen zijn - alleen hangen er iconen en wordt de bijbelstudie gedaan door een priester. Het is een bijzondere mix. Dit zijn charismatische katholieken van de zogenaamde Koinoniagemeenschap, in het noordoosten van Italië.
De groep heet officieel Koinonia Giovanni Batista, oftewel de Gemeenschap van Johannes de Doper. "Net als Johannes willen wij op Jezus wijzen", zegt Anselmo Ruspicioni, die de internationale contacten van de groep onderhoudt. "Wij willen het goede nieuws van de opgestane Jezus vertellen, maar dat is geen theorie, dat is iets heel persoonlijks. Wij geloven dat we een ontmoeting kunnen hebben met zijn geest, die ons kan vervullen. Iedereen laat zich ergens door vullen. Als de geest je vervult, stroom je over van liefde. Dat nieuws delen we door middel van huizen van gebed. Dat zijn bijeenkomsten bij mensen thuis, waar plek is voor gebed en bijbelstudie, en waar we mensen uitnodigen die niet geloven. Het is heel eenvoudig. Als het niet meer past, splitsen we. We leven een eenvoudig leven, het is heel basic. Net als ons geloof."
Oase
Zo'n zestig mensen zijn dit weekend samen in het dorpje Camparmó, omringd door de toppen van machtige Dolomieten, in het noorden van Italië. Er staan een paar gebouwtjes op een terrein van een paar hectare. Een "oase", noemen ze dit, waar alle huizen van gebed in de regio elkaar kunnen opzoeken. "Cristo è risorto", zeggen ze tegen elkaar bij wijze van groet, "Christus is opgestaan".
Bijzonder aan zo'n oase is dat het wordt onderhouden door een gemeenschap van twaalf mannen en vrouwen, de meeste heel jong nog, die celibatair leven, volgens een strak ritme van bidden en werken. Een typisch katholiek klooster dus, maar dan gemengd, en bovendien met elementen die je eerder in evangelische of pinksterkerken zou verwachten: evangelisatiecurssen, vrolijke liedjes en ook tongentaal, waarbij mensen onbegrijpelijke woorden zingen die volgens hen worden ingegeven door de Heilige Geest. Dit soort "gaven van de Geest", charisma's, krijgen veel ruimte, vandaar de naam charismatische katholieken. In tegenstelling tot sommige pinkstergroepen is de bijbelstudie echter degelijk en worden theologische inzichten - over verschillen tussen bijbelboeken bijvoorbeeld - zonder problemen behandeld.
"We hebben dit nooit gepland", zegt Anselmo. "De oprichter, de Argentijnse priester Ricardo Argañaraz, maakte in 1979 een sterke ervaring mee van de Heilige Geest. Hij voelde een roeping om hier, hoog in de bergen, te wonen en te bidden. Er was geen stroom en hij had geen inkomsten, dus hij leefde drie jaar lang van wat mensen hem gaven. Hij dacht dat God wilde dat hij een soort benedictijns klooster zou beginnen, maar er kwamen steeds meer mensen om voor zich te laten bidden. Mensen genazen, ruzies werden opgelost. Op een dag sloot een andere man zich bij hem aan, en weer later nog een vrouw. De gemeenschap ontstond vanzelf. Intussen is het verspreid naar alle continenten."
Roeping
De kerngemeenschap - de consecrati, zoals ze zich noemen - is opvallend jong. Een van de bewoonsters is Severina, een françoise van een jaar of dertig. Volgend jaar gaat ze officieel toetreden en de gelofte van het celibaat afleggen. Is dat niet moeilijk, als je vroegere vriendinnen trouwen en kinderen krijgen? "Nee", lacht ze. "Het is een roeping. Ik voelde zo'n liefde en geluk toen ik hier een jaar kwam wonen. Ik besloot dat ik wilde blijven. We zijn een soort familie samen."
En als je verliefd wordt? "Tja, dat gebeurt, dan weet je dat je gezond bent", zegt ze. "Maar de roeping van de Heer is sterker. We hebben goede regels voor mannen en vrouwen, zodat het niet te moeilijk wordt. Er zijn ook wel eens twee mensen op proef geweest die uiteindelijk met elkaar zijn getrouwd. Die hebben nu een huis van gebed. Er zijn heel veel mensen zoals zij, die hebben kinderen, en een baan. Dan is zo'n ritme heel moeilijk. Zij leven midden in de wereld. Wij proberen dicht bij God te leven. Beide groepen kunnen niet zonder elkaar."
Voorzienigheid
Eten en kleding voor zichzelf kopen de Oasebewoners niet. Ze geloven heel sterk dat God zelf voor overvloed zal zorgen als je weggeeft wat je hebt. "Armoede is een hartsgesteldheid", zegt Vader Emanuel, die samen met een vrouwelijke 'prior' de leiding heeft over deze Oase. "Als je je hand opent om te delen, gaat je hart ook open." Toen wij Vader Emanuel belden of we langs mochten komen, vroeg hij niet waarom en hoe, maar hij zei alleen: "Van wanneer tot wanneer zijn jullie hier?" Er stonden bedden klaar, geld werd niet gevraagd.
Eenvoudig en bourgondisch leven lijkt hier goed samen te gaan. De Heer heeft er namelijk wel voor gezorgd dat iemand ze een hypermoderne espressomachine schonk - Hij weet ook wel dat koffie voor Italianen een elementaire levensbehoefte is! Maar tegelijkertijd doen ze bepaald niet kinderachtig over vasten. Iedere week, van donderdag na de warme lunch tot vrijdagavond eten ze niets. "Maar daarna maken we met z'n allen pizza", zegt Severina, "en dan hebben we een feestmaal. Trouwens, elke maaltijd moet een feestmaal zijn, vinden we, want samenzijn moet je vieren!"
Na het eten blijven ze meestal niet lang meer op, want om vijf uur begint het ochtendgebed alweer. En daarna een uur stille tijd en daarna een dag werken. "Regelmaat is heel belangrijk om in groepsverband samen te leven," zegt Vader Emanuel. En het voelt gezond, zegt Severina. "Als je veel werk te doen hebt en je houdt je niet aan het ritme, dan wordt het al gauw te zwaar."
Katholiek
Vader Emanuel heef het priesterseminarie doorlopen. Hij miste de gemeenschap en het missionair besef, zegt hij. Maar uit de kerk stappen, ho maar. De kerk is de kerk, daar kun je niet uitstappen, vinden katholieken. Intussen zijn charismatische groepen, met wereldwijd zo'n 180 miljoen leden, officieel erkend door Rome. Ze organiseren hun eigen bijeenkomsten, maar op zondag gaan ze gewoon naar de mis en ze blijven gehoorzaam aan de bisschop. De kerk wijst hun priesters toe, maar kandidaten mogen ze zelf voordragen. "We merken dat de kerk ons begint te waarderen", zegt Anselmo. "Sommige bisschoppen, zoals in New York en Jeruzalem, nodigen ons zelfs uit om in hun bisdom te komen en een parochie te leiden."
Er zijn wereldwijd intussen zo'n duizend huizen van gebed, verenigd rond oases in Italië, Slowakije, Duitsland, Israël, de VS en nog meer landen. "Maar we willen geen beweging zijn", zegt Anselmo. "We zijn allereerst een gemeenschap. Dat is wat koinonia betekent. We werken vanuit vriendschap, en de kracht van de heilige Geest, en van daaruit willen we evangeliseren, oftewel het goede nieuws brengen. Samen zijn we het lichaam van Christus, dat is veel tastbaarder dan vrienden zijn op facebook! Ik moet jou toch kunnen ruiken? Dat is het volle leven! Wij geloven dat de Heer ons het volle leven wil geven en daarom doen we alles met overgave, als we bidden, als we vasten, als we eten... Ja, eten doen we ook met overgave, haha. Bellissimo!"
Gerelateerde artikelen
- De Bruderhof (3) - Jutta en Detlef (Karavaan der Zotten)
- De Bruderhof (1) - Een dorp zonder geld (Karavaan der Zotten)
- Tegeltuinen, Jacques Ellul en de invloed van techniek (podcasts)
- Oorlog is hel (Karavaan der Zotten)
- Vrije ruimte uithakken (Karavaan der Zotten)
Gebruikte Tags: geloof, italië