De Nieuwe Koers (april 2013)

De stamtafel: Moeten we nuttig zijn?

Ledigheid is gevaarlijk, zei Calvijn. Dat besef zit er ingeramd, in onze cultuur. Maar verliezen we met al onze actieve dadendrang niet iets ontzettend kostbaars? Met Jan Wolsheimer, een multitaskende predikant, bezoek ik Dirk Best, op zijn boot in het riet. Maar een nuttig gesprek voeren blijkt lastig.

109 x bekeken

Lees ook: Zoeken naar wijsheid in een wereld van data (Trouw)

Ledigheid is gevaarlijk, zei Calvijn. Als je God wilt eren met de talenten die je hebt gekregen, kun je maar beter hard werken. Voor de moderne protestant betekent nuttig zijn natuurlijk ook actieve inzet voor gezin, kerk, vluchtelingen, bijbelkring, buurt, kunst, vrijwilligerswerk, eenzame ouderen, en de bedreigde natuur. Dat vergt een serieuze planning, zo serieus dat we ons langzaam moeten afvragen of we daarmee niet iets heel kostbaars zijn verloren. Rust. Of tijd. Of misschien zelfs – laat Calvijn het niet horen – vruchtbare ledigheid? Daarom is de prangende vraag van deze maand: moeten we nuttig zijn?

Het blijkt ontzettend moeilijk om een gesprek over dit thema te organiseren. De mensen die geen roeping voelen om de wereld iets te brengen, hebben geen zin. De bebaarde kluizenaar in de Betuwe die zou bellen als hij het gevoel had dat hij er wat nuttigs over kon zeggen, heeft nooit meer iets van zich laten horen. En nuttige calvinisten hebben er meestal geen tijd voor.

Gelukkig is daar Jan Wolsheimer (42), voorganger van de CAMA-gemeente in Woerden. Actief bezig met theologie, met gemeente-zijn, met vluchtelingen, met hoe je actief christen kunt zijn in de wereld. En toch vol respect voor mensen die kiezen voor rust en contemplatie, voor monniken die zich puur op God richten, voor stilte.

Jan wil wel mee naar Edam. Daar woont namelijk Dirk Best (65), in een zelfgebouwde boot zonder motor, in het riet. We mogen komen wanneer we willen, zegt Dirk, want hij is altijd thuis, behalve op vrijdagavond want dan speelt hij biljart. Dirk is een Vergadering van Gelovigen-man, en hij is kunstenaar. Als we binnenkomen, zien we werkelijk iedere vierkante centimeter bezaaid met spullen, gebruikte pannen, potjes, blikken, gereedschap en houtsnijwerk. Daarmee verdient hij de kost. We zitten opgevouwen rond een warme kolenkachel. Koffie kan hij ons niet geven, want zijn kopjes zijn nogal vies. Hij was vergeten dat we zouden komen.

[Wolsheimer] Wat woon je hier mooi. Mag je hier zomaar liggen?
[Best] Ja hoor, het is gewoon rijkswater. Ik woon hier al dertig jaar. Ik betaal alleen reinigingsrecht, vijftien euro. Je hebt alleen geen waterleiding of riolering.
[Wolsheimer] Hoe kom je dan aan water?
[Best] Dat valt uit de lucht.
[Wolsheimer] Dat is waar.
[Best] Ik heb een teil.
[Wolsheimer] Zou je nooit gewoon in een rijtjeshuis willen wonen?
[Best] Nee, nou niet meer. Ik ben niet jaloers op mensen die 's nachts wakker liggen omdat ze nog rekeningen moeten betalen.
[Wolsheimer] Jij krijgt niet eens een elektriciteitsrekening.
[Best] Dat vind ik hé-lemaal niet erg. Alleen een douche, ja, dat zou wel makkelijk zijn. Naar het zwembad ga ik niet, ik ben geen goudvis. Dan douche ik maar niet. In de zomer zwem ik wel hoor, in de Zuiderzee.

Er is zo veel te doen in de wereld, er is nog zo veel mis. Kun je het maken om je terug te trekken uit de maatschappij?
[Best] Ik vind niet dat ik me terugtrek hoor, ik woon gewoon anders. Ik schiet wel ergens tekort, vind ik soms. Veel mensen zitten te verpieteren in een bejaardentehuis. Ik zou er gewoon heen moeten gaan en kijken wie er wat nodig heeft. Desnoods een kist sigaren kopen, dat zouden die oude mannen best waarderen.
[Wolsheimer] Ik heb dat gevoel ook wel. Ik ben idealistisch aangelegd en zie altijd wel mogelijkheden om te helpen en dingen te verbeteren. Ik moet bewust kiezen voor een balans tussen drukte en stilte. Met goed werk kun je zo druk zijn dat je God niet meer ontmoet. Ik zou zo'n plek als hier, in het riet, wel kunnen gebruiken om die balans te vinden.
[Best] Ach, ik zit hier niet voor de natuur. Ik heb misschien wel een kluizenaarsbestaan, maar ik zoek het niet. Ik heb hier nooit bewust voor gekozen, ik verdiende gewoon niet genoeg voor een huis. Maar ik slaap goed hoor, ik heb geen schulden. En ik betaal mijn tienden. Ik heb een paar jaar geleden geleerd dat je dat moet doen. Wist jij dat? Nu gaat het nog beter. Ik doe het gewoon in de kerkzak.
[Wolsheimer] Bezoek je een kerk?
[Best] Zowat alle kerken. Behalve als er een vrouw op de preekstoel staat, dan ga ik gelijk de deur uit. Dat is verboden.
[Wolsheimer] Waarom?
[Best] Dat staat in de Bijbel. Weet je dat niet? Ik wil het wel even voor jullie opzoeken.

Interessant, maar eerst de hoofdvraag. Wat is nut? Wat is de taak van een gelovige in de wereld?
[Best] Gehoorzaam zijn. We zijn onnutte slaven, zegt Jezus. Ieder voor zich heeft geen nut. Maar als geheel, als gemeenschap wel.
[Wolsheimer] Gehoorzaam zijn aan wat?
[Best] Aan de wet van God. Er staat nergens dat die wet is afgeschaft! Tienden geven bijvoorbeeld, de sabbat houden, geen varkensvlees eten. Maar ook: niet wraakzuchtig zijn. Dat was ik vroeger wel. Nu houd ik de wet trouwens ook niet altijd, niemand is volmaakt. Ik rook bijvoorbeeld, maar ach, dat is volgens mij geen halszaak.
[Wolsheimer] Ik wil nog wat zeggen over nut. Nuttig heeft de klank van economisch nut, dat het iets moet opbrengen. De vraag is of je dat meet in wereldse maatstaven of in koninkrijksmaatstaven. Ik neem graag tijd om mensen op te zoeken die monnik zijn geworden, of tijd nemen voor gebed. Die zouden de vraag anders opvatten, en zeggen: je leven lang wijden aan gebed is wél nuttig.
[Best] Ik heb niks met monniken. Zo'n Simon de Pilaarheilige, dat was toch gewoon een huichelaar? Hij zorgde niet eens voor z'n eigen vreten.
[Wolsheimer] Als ik ze zie, denk ik soms: die lijkt op Jezus. Wat inspirerend, daar kan ik in mijn actieve leven veel van leren.
[Best] Heel apart.

Doelgericht praten over niet-doelgericht leven, dat gaat natuurlijk niet. Vooral met iemand die het nut van de vraag niet inziet. Maar wellicht is dat ook een antwoord. Halverwege het gesprek loopt Dirk opeens naar achteren om wat van zijn houtwerk te laten zien. Het is prachtig. In z'n slaaphut staat een beer, en een vrouw. Hij is nu bezig met een enorme snoek, voor een viswinkel in Volendam. In de hoek staat een metershoge Pinokkio waar pinda's uit rollen als je aan z'n neus trekt.

Kun je God eren in je werk, met de talenten die je hebt gekregen?
[Best] Ach, ik zie het niet zo geestelijk. Je moet met beide benen op de grond blijven staan. Je moet wel gewoon mens blijven, en de werkelijkheid zien.
[Wolsheimer] Wat is de werkelijkheid? Ik zie die tegenstelling niet zo. Ik voel wel een roeping om geestelijk leiding te geven aan mijn gemeente, en studie te doen naar de Bijbel. Dat is meer dan alleen maar een baan. Zie jij je werk niet als roeping?
[Best] Nee hoor. Het creatieve zal in de hemel wel worden gewaardeerd. Maar God eren, nee, dat gevoel heb ik niet. Al ben ik wel blij dat God het me heeft gegeven. Ik heb als kind al gebeden dat ik dit mocht leren. God luistert altijd het beste naar kinderen.
[Wolsheimer] Heb je tijd voor eigen kunst, naast je opdrachten?
[Best] Een paar weken per jaar. Het is te duur, hè. Mensen denken dat kunst een lolletje is, maar het is hard werken. Er zit veel tijd in. Als mensen daar niet voor willen betalen, hou ik het liever zelf.

Gerelateerde artikelen

• Tegeltuinen, Jacques Ellul en de invloed van techniek (podcasts)
• Oorlog is hel (Karavaan der Zotten)
• Vrije ruimte uithakken (Karavaan der Zotten)
• Wij weigeren vijanden te zijn (Karavaan der Zotten)
• 'Gastvrijheid mag je nooit uitbesteden' (overig)

Gebruikte Tags: geloof

Reageren?

Naam

E-mail (optioneel veld)

URL (optioneel veld)

Reactie

Spamtest: 2 plus 2 is

Reactiemoderatie staat aan op deze site. Dit betekent dat je reactie niet zichtbaar zal zijn, tot deze is goedgekeurd door een beheerder.

Persoonlijke info onthouden?
Ja, onthoud mij met een cookie.

Kleine lettertjes: Alle HTML-tags behalve <b> en <i> zullen uit je reactie worden verwijderd. Je maakt links door gewoon een URL of e-mailadres in te typen.

Terug naar www.frankmulder.info