overig - EO Visie 29 (17 juli 2014)
Couchsurfen met kinderen in het Midden-Oosten
Vakantie vieren kan in allerlei soorten en maten. Journalist Frank Mulder reisde niet lang geleden met zijn vrouw en twee kinderen door Israël, op een wel heel bijzondere manier.
- Lees ook: Een Mercedes op de oprijlaan (De Groene Amsterdammer)
"Shalom!" roept Josha baldadig, terwijl hij de bus in klautert en als een kangoeroe door het gangpad naar achteren hupst. Alle ogen zijn op mijn kleuter gericht. "Shalohooom!"
Leuk dat hij woordjes kent, maar hij had wel even mogen informeren naar de lokale gevoeligheden. Hebreeuwssprekende kindertjes kunnen zo worden neergeschoten, hier op de Westelijke Jordaanoever. Nou ja, neergeschoten is een groot woord. Het valt eigenlijk best mee. De passagiers in de bus lijken hem zelfs wel grappig te vinden. Een grote man met een grijze snor en een zwart-witgeblokte tulband geeft hem een aai over z'n bol. "Een piraat!" roept Chris, onze jongste zoon. En weer lacht meneer tulband. Blonde krulletjes zijn dun gezaaid hier in Jericho, en bovendien komen we erachter dat Arabieren altijd een zwak hebben voor kinderen. Daar kun je wel een potje bij breken.
Couchsurfen
We zijn op "couchsurf"-vakantie in het Midden-Oosten. Couchsurfing is een populair concept, vooral bij arme sloebers als backpackers en studenten. Mensen bieden op internet hun logeerbed of -bank (een couch) aan. Als het profiel van zo'n host je aanspreekt, vraag je of je mag komen slapen. Zo ja, dan kun je komen, gratis en voor niks.
De grote ontdekking van onze reis is dat dit ook met kinderen werkt. We mogen blijven logeren bij studenten, families en zelfs bij bejaarde Israëliërs in de woestijn. Een couchsurfgezin, dat willen ze wel zien!
Roodharige jongetjes
En zo staan we daar, in het noorden van Israël. Net aangekomen met het vliegtuig, om vervolgens na twee treinen en drie bussen in de verte de heuvels van Galilea te zien opdoemen. De oprit van het eerste adres is verlaten. Zou dit de goede plek zijn? Waarom is er niemand? Als we verkeerd staan, hebben we een probleem. De avond valt en onze zoontjes vallen bijna om van de slaap. Maar jawel, daar stopt een auto! Het is Amos, de man met wie ik heb gemaild. Hij brengt ons naar zijn dorp, een kibboets, waar hij woont op een helling in een fantastisch mooi huis. De pan staat al op het vuur en twee roodharige jongetjes zitten klaar om hun speelgoed te laten zien.
Zonder uitzondering is dit de ervaring die we hebben met onze gastgezinnen: overal mogen we zomaar aanschuiven voor de maaltijd en willen mensen tijd met ons besteden.
Want ze willen geen hotel zijn, ze willen gezelschap. Dat betekent uren praten over het leven in dit land, over de angsten, de teleurstellingen en de hoop. Over vrede in het Midden-Oosten, de betekenis van Chanoekah en hoe gezond rauwe groenten zijn.
Auto te leen
Ons tweede gastgezin is een soort rastafari-familie, die graag dicht bij de natuur leeft. Ze mediteren iedere ochtend met trommels, en achter elke boom ontwaren ze positieve energieën. Maar wat zijn ze gastvrij.
Israël zit vol zit met alternatieve zonderlingen. Het is een land van sociale experimenten, met mensen uit de hele wereld die met al hun Amerikaanse, Duitse, Russische, Marokkaanse of Ethiopische culturele bagage zijn teruggekeerd om samen hun dromen en idealen te verwezenlijken. Dat heeft een gefrustreerde, teleurgestelde natie opgeleverd, vinden sommige mensen, die klagen over de botte en onaardige omgangsvormen van mensen achter balies en loketten. Het is maar waar je kijkt. Als je op straat je hand opsteekt, krijg je gegarandeerd een lift. Eén man die ons meeneemt, biedt ons zijn auto te leen aan. Een tweede een kamer, en een derde een maaltijd.
Stiekem koken
Onder Arabieren werkt couchsurfing overigens compleet anders. Couches hebben ze wel, maar aan internet doen ze nauwelijks en aan vooruitplannen nog minder. Gastvrijheid zit hier echter diep in de genen. Je bestelt gewoon ergens een broodje falafel en gaat zitten wachten. Binnen een paar minuten heb je geheid een uitnodiging aan je broek voor een kopje thee bij iemand thuis. En als je ergens thee drinkt, krijg je vast en zeker een uitnodiging om te blijven eten, of ze gaan stiekem staan koken en stellen je dan voor een voldongen feit. En als je volgepropt aan het uitbuiken bent, vragen ze waarom je niet blijft slapen.
We gaan op bezoek bij een Palestijns gezin dat we kennen in Bethlehem, op de Westelijke Jordaanoever, waar we worden behandeld als koningen. Als ik op een keer met onze gastheer Fadi bij de kassa sta en de boodschappen wil afrekenen, wijst hij me terecht en neemt me apart. "Ik moet nog even uitleggen hoe het hier werkt. Jullie zijn onze gasten. Dus wij moeten voor jullie zorgen. Jullie mogen geen eten betalen. Als je iets wilt kopen, mag je iets kleins kopen, voor de rest moeten wij zorgen. Zo werkt het hier. Begrepen?"
Niet oordelen
Qua rust is het Midden-Oosten natuurlijk van een andere categorie dan de Franse Dordogne of de Drentse Aa. Er is een diep conflict waar je niet omheen kunt als je met mensen praat. Ik heb van tevoren één ding in mijn oren geknoopt: niet oordelen, want voor je het weet, kom je anti-Palestijns of anti-Israëlisch terug en ben je partij geworden in het conflict. Ik wil luisteren naar alle verhalen, met in het achterhoofd het beeld dat de Joodse schrijver Amos Oz beschrijft: hier staan in feite twee vluchtelingenkampen tegenover elkaar. Veel Joden zijn hier gekomen om een thuis te vinden na pogroms of discriminatie. Veel Palestijnen zijn voor hen gevlucht en soms zelfs verjaagd. Hun kleinkinderen staan nu tegenover elkaar, met overgeërfde trauma's en overgeërfd wantrouwen.
Oosterse wijsheid
Je voelt het conflict ineens vanbinnen als twee mensen die je mag, elkaar blijken te haten. Onze Jeruzalemse gastheer Shlomi is ontzettend vriendelijk. Hij draagt een keppeltje, eet kosjer, stemt op een progressieve partij en leest boeken over oosterse wijsheid. Een bedachtzame, ruimdenkende man. Vier dagen zijn we te gast in zijn huis en mogen we alle kamers gebruiken en al zijn eten nuttigen. Hij haalt ons op als het moet en zet ons ook weer af. Maar over Palestijnen wil hij niet praten, dan worden zijn ogen fel. Wat is Joods leven goedkoop voor Palestijnen! Een meerderheid – ook op de Westelijke Jordaanoever – steunt Hamas, zegt hij, die Joden de zee wil indrijven. Terwijl zijn bloedeigen grootvader hier nota bene heen moest vluchten omdat de Joden uit Libië werden geschopt! Wat valt er nog met Arabieren te beginnen? Laat ze volwassen worden en eerst het extremisme onder controle krijgen.
De grens ligt hemelsbreed nog geen kilometer verderop. Maar over het dagelijks leven van een bewoner aan de overkant weet Shlomi eigenlijk niets, en het interesseert hem ook niet.
Cornflakes en scudraketten
"Ik haat Israëliërs,” zegt Fadi een paar dagen later. "Je mag niet tegen mijn vrienden zeggen dat je bij Joden hebt gelogeerd, dat ligt gevoelig." Over goede, vreedzame Joden wil hij niet horen. Hij mag niet door het checkpoint, en weet niets van het leven aan de overkant. Alleen dat er bezetters wonen die boeren verjagen om daar kolonisten te laten wonen, die vervolgens al het beschikbare water gebruiken. Soldaten vernederen zijn vader, die drie uur in de rij moet staan als hij voor zijn werk naar Jeruzalem moet, wat vroeger een kwartiertje rijden was. En ja, ook hij heeft een opa die moest vluchten. Uit Nazareth, toen in 1948 de staat Israël werd uitgeroepen.
Fadi en zijn vrouw zijn heel vriendelijk. Ze eten iedere ochtend cornflakes en met kerstmis gaan ze naar de kerk. Maar dat neemt niet weg dat ze vrolijk op het dak zijn gaan kijken toen de raketten uit Gaza op Jeruzalem neerkwamen. Wat hebben ze gelachen!
Ballonnen
Naast al deze verdrietige ervaringen ziet de open-minded reiziger ook veel moois. Palestijnen die Israëlische soldaten vergeven, of Israëliërs die Palestijnen helpen. Kortom, alle makkelijke stereotypen mogen voortaan bij het vuilnis. En daar helpen vooral kinderen bij. Kinderen helpen de slow traveller de wereld met andere ogen te bekijken. Middenin een vluchtelingenkamp zijn onze zoontjes vooral onder de indruk van het vriendje dat samen met hen een kleurplaat wil maken. Van de ultraorthodoxe wijk in Jeruzalem onthouden ze alleen de supergrote zakken popcorn waar we ons ongans aan eten. En wist je dat je in Bethlehem ballonnen kunt kopen in de vorm van een dolfijn?
Gerelateerde artikelen
- Wij weigeren vijanden te zijn (Karavaan der Zotten)
- De leegte van geweld (Karavaan der Zotten)
- Als mannen huilen (Karavaan der Zotten)
- Een Mercedes op de oprijlaan (De Groene Amsterdammer)
- ‘Ik heb het niet gedaan’ (De Groene Amsterdammer)
Gebruikte Tags: middenoosten