Trouw (13 december 2016)
"De toekomst van evangelisch Amerika is niet blank"
Shane Claiborne is een van de voormannen van een nieuwe lichting evangelicals in Amerika. Ze zijn kritisch over abortus, maar ook over consumentisme, racisme en politiegeweld. "Dat zo veel evangelicals Jezus hebben ingeruild voor Trump, breekt ons hart."
- Lees ook: Tomáš Sedlácek: "De economie heeft ook een ziel" (Filosofie magazine)
Of Shane Claiborne ook wel eens zijn leven aan Jezus heeft gegeven? "O ja, zo vaak. Als scholier was ik daar heel radicaal in. Altijd als er een oproep kwam om je leven aan Jezus te geven, ging ik naar voren. Keer op keer." Maar de ontevredenheid bleef. Is dit het nu? Evangelie betekent 'goed nieuws', maar wat is er goed aan als dat vooral bestaat uit het dragen van christelijke armbandjes en het veroordelen van andersdenkenden?
Claiborne is aanwezig op een conferentie van ontwikkelingsorganisatie Tear over geloof en rechtvaardigheid, thema's waar hij vooral in Amerika volle zalen mee trekt. Hij is met zijn bewust onmodieuze kledingstijl – hij naait zijn kleding liefst zelfs – toch een charismatische verschijning, die continu oneliners en hilarische anekdotes uit zijn mouw schudt. Over zijn zoektocht naar het goede nieuws achter het evangelie, een zoektocht die hem bij Moeder Theresa bracht, bij de Christian Peacemakers Team in Irak en Afghanisten, en bij de daklozen in zijn eigen stad, Philadelphia. "Daar heb ik Jezus gevonden."
Claiborne maakte kennis met een groep dakloze families die hun toevlucht hadden gezocht in een kathedraal. "De kerk dreigde hen eruit te zetten. Toen zijn we er met een aantal studievrienden bij ingetrokken. We hingen een spandoek op met 'Jezus was ook dakloos' en we gingen rechtszaken aan." De studenten en de daklozen wonnen het pleit, en dit was het begin van een nieuwe beweging. Ze verhuisden naar het arme noord-Philadelphia en begonnen een leefgemeenschap, The Simple Way, waar ze experimenteerden met christelijke levensstijl, inclusief taallessen, feesten, buurtmaaltijden en tweedehandswinkels.
In de loop van twintig jaar tijd is de gemeenschap uitgebreid. The Simple Way beslaat intussen een tiental huizen in de buurt en ook andere mensen in de buurt doen mee. Samen met vergelijkbare initiatieven, die in heel de VS en de rest van de wereld uit de grond springen, wordt het soms nieuwe monastiek genoemd: een soort ouderwets kloosterleven, maar dan interkerkelijk en niet in een veilig hofje, maar in aftandse huizenblokken in arme wijken, waar de overheid afwezig is en de politie gewelddadig.
"Een keer vielen agenten ons huis binnen en wierpen iemand zonder uitleg tegen de grond", vertelt Claiborne. "Toen mijn vrouw voor deze persoon opkwam, werd ze meteen in de boeien geslagen. Zo werkt de politie hier. Ze zijn echt heel bruut. Een keer reed een agent hier in volle vaart tegen het verkeer in, waarbij hij iemands been brak. Iedereen die protesteerde, werd gearresteerd en afgevoerd. Ze schelden en gebruiken veel geweld, vooral tegen mensen met een kleur. Het is echt een groot probleem." Het lokale politiekorps sprak zich ongegeneerd uit voor Trump, voor de verkiezingen.
De nieuwe evangelicalen, als je ze zo mag noemen, springen duidelijk in een gat dat aanwezig is in de inner cities van Amerika, waar iedere vorm van vangnet afwezig is. "Als hier een huis afbrandt, ben je het kwijt. Mensen hebben niet eens een verzekering. Daarom hebben we een fonds geopend waar we allemaal een tiende van ons inkomen op storten. We beheren het gezamenlijk." Wat ze er onder andere mee doen, is vervallen huizen opkopen. "Die geven we dan aan een arme familie, die nooit een hypotheek zou kunnen krijgen. Zij steken er tijd in om het huis op te knappen en de lening mogen ze in vijftien jaar tijd terugbetalen." Zonder rente. "Daar geloven we niet in."
Leden van de Simple Way zijn betrokken bij allerlei microbedrijfjes, maar soms is er politieke actie nodig. "Er is veel geweld in de wijk. We hebben in al die jaren verschillende acties gevoerd tegen wapenwinkels in de buurt, compleet met gebedsdiensten voor de deur. Een bijzonder ontroerende actie was de oproep aan mensen om hun wapen in te leveren. Die wapens hebben we vervolgens laten omsmelten, door moeders van vermoorde jongeren, tot ploegscharen, als een verwijzing naar de profetie van Jesaja."
Sommige mensen noemen het revolutionair. "Dat is ook zo. Jezus zei dat de zachtmoedigen de aarde zouden beërven, en dat de armen Gods koninkrijk zouden zien. Is dat niet revolutionair? Het is alleen wel een revolutie zonder geweld, van onderop. We luisteren naar een opperbevelhebber die zijn vijanden vergaf. Hier kunnen doodgewone mensen aan meedoen. Het gaat er niet om dat we grote daden verrichten, zei moeder Theresa, maar kleine daden, met grote liefde."
Horen jullie bij een kerk?
We zijn betrokken bij de Circle of Hope, een soort kerkgemeenschap van mensen die radicaal Jezus willen navolgen in het dagelijks leven. De cultuur daar is divers, met invloeden uit de zwarte, latino en indiaanse cultuur. Maar in Christus zijn we één met alle kerken. Op zondag ga ik meestal naar de katholieke mis in de wijk.
Je noemde je voorheen wel evangelical. Wat vind je ervan dat viervijfde van de evangelicals op Trump heeft gestemd?
Mijn hart is gebroken, echt. Blank Amerika is gevallen voor de afgoden van celebrity, macht en blank nationalisme. Het is geen toeval dat dit na een periode komt waarin we een zwarte president hadden en de enorm belangrijke Black Lives Matter-beweging. Er is een onderstroom van ernstig racisme in ons land. Trump is hier de climax van. Dat evangelicalen hun kaarten hierop hebben gezet… vreselijk. Als je roomijs vermengt met paardenmest, is dat niet erg voor de mest, maar wel voor het ijs. Dat is dan weinig meer waard.
Maar sterk is het wel.
Nog even ja. Maar de beweging is volledig aan het afsterven. De beweging heeft geen enkele regeneratieve kracht meer. Voor de duidelijkheid: dan heb ik het over de blanke evangelicalen. Want hun oude principes, hun geloof in een relatie met Jezus en het serieus nemen van de Bijbel, die worden breed gedeeld onder grote groepen zwarten en latino's. Het heet alleen anders. Ik ken heel veel mensen die niet meer weten of ze zich nog 'evangelicaal' moeten noemen. Sommigen noemen zich post-evangelicaal of 'red letter christians', naar de bekende bijbels waarin alle citaten van Jezus rood zijn gedrukt. Omdat we dat praktisch willen maken op elk terrein van ons leven.
Hoe vertaalt zich dat politiek?
We vinden elkaar in een consistente ethiek van het leven. Als je kritisch bent over abortus, moet je dat ook zijn over milieuvervuiling, vuurwapenbezit en racisme. Ik heb net een boek geschreven tegen de doodstraf. Er worden veel meer zwarten dan blanken geëxecuteerd. Het is geen toeval dat de straf alleen wordt toegepast op plaatsen waar vroeger zwarten werden gelyncht. De doodstraf is verweven met racisme en we moeten ervan af.
Klinkt grotendeels als een linkse, groene agenda. Waarom haal je daar Jezus bij?
Ik sta dichtbij de mensen van de Green Party. Maar het is bovenal mijn roeping om Jezus te volgen. Daar vloeit al het andere uit voort, ook mijn politieke denken. Ik geloof dat Jezus is gekomen om de wereld te redden, en dat is wat ons kracht geeft. Om de een of andere reden kiest God er altijd voor om samen te werken met mensen. Een onheilige alliantie, zeg maar, om te bouwen aan zijn nieuwe wereld.
Heb je nog hoop, nu het vooral de mannen van Trump zijn die gaan bouwen?
Ik heb zeker hoop. God werkt altijd met wat klein is en dwaas. Hij huilt mee met de illegale migranten. Met de mensen in de dodencel. Maar gras groeit door beton. Uiteindelijk zullen liefde en genade het laatste woord hebben. Dat geloven we, tegen ieder bewijs in, omdat we weten dat het bewijs gaat veranderen.
Wie is Shane Claiborne?
Shane Claiborne (1975) is een bekende spreker en schrijver in christelijk Amerika. Hij houdt zich bezig met vredeswerk, armoede en geloof, en is de leider van The Simple Way, een leefgemeenschap in Philadelphia. Zijn boeken zijn bestsellers, waaronder het in het Nederlands vertaalde Hoe Jezus de wereld op zijn kop zet (en mijn leven ook). Zijn nieuwste boek gaat over de doodstraf en heet Executing Grace. How the Death Penalty Killed Jesus and Why It's Killing Us.
Gerelateerde artikelen
- De Bruderhof (3) - Jutta en Detlef (Karavaan der Zotten)
- De Bruderhof (1) - Een dorp zonder geld (Karavaan der Zotten)
- Tegeltuinen, Jacques Ellul en de invloed van techniek (podcasts)
- Oorlog is hel (Karavaan der Zotten)
- Vrije ruimte uithakken (Karavaan der Zotten)
Gebruikte Tags: amerika, geloof