Trouw De Verdieping (4 februari 2013)

Hoe groen is de ASN?

De ASN Bank blijkt bijna de helft van al het spaargeld gestoken te hebben in doodgewone hypotheken, vooral via de SNS. Is dat erg? Is dat duurzaam?
220 x bekeken

De jacht op het oceaangoud

Maatschappelijk betrokken burgers die bewust hun spaarcentjes bij de ASN Bank hadden gestald, kregen de afgelopen dagen een hoop twijfel voor de kiezen. Eerst was daar het nieuws van de nationalisatie, vrijdag. De SNS Bank, het moederbedrijf van de ASN, dreigde ten onder te gaan door riskante vastgoedbeleggingen en moest worden overgenomen door de staat.

Nadat de regering al snel de eerste zorg had weggenomen - met uw spaarrekening gebeurt helemaal niets - kwam de gewetenskwestie. De ASN Bank bleek bijna de helft van al het spaargeld gestoken te hebben in doodgewone hypotheken, vooral via de SNS. Dat is geen zuivere koffie, vonden verschillende deskundigen op televisie en ook in deze krant, in elk geval niet voor een bank die zich tooit met het etiket "duurzaam".

Om eerlijk te zijn is het wel een beetje een oude koe die uit de sloot wordt gehaald. De ASN Bank publiceert al jaren een helder jaarverslag waarin open en eerlijk staat omschreven welke investeringen er precies worden gedaan met welk geld. Maar de commotie is wel begrijpelijk. Wanneer een bouwwerk instort, moet goed worden uitgezocht wat er wel en niet is aangetast door de rot. De problemen van SNS begonnen met vastgoed. ASN heeft miljarden in SNS-hypotheken zitten. Is dat erg? Is het duurzaam?

Wat beweert de ASN Bank?
Wie spaart bij de bank, kan er volgens de website op vertrouwen dat zijn geld "op duurzame wijze wordt geïnvesteerd". "Bijvoorbeeld in windmolens en zonne-energie, sociale woningbouw, eerlijke handel, ziekenhuizen en zorginstellingen. En niet in zaken als wapens, fossiele energie, kinderarbeid, dierenleed en uitbuiting van werknemers." Er staat eerlijk bij: "Net zo belangrijk zijn een goede rente en gering risico". In oneliners en reclameuitingen van de bank wordt dit verhaal ingekort tot "de ASN Bank is de grootste duurzame bank van Nederland" of "wij kiezen vóór eerlijke handel en duurzame energie".

Waar is het geld nu?
Het jaarverslag 2011 geeft duidelijk aan waar de 9,7 miljard aan beleggingen, vooral spaargeld, zich bevindt. 4,4 miljard is uitgeleend met als onderpand hypotheken, grotendeels verstrekt door SNS. 2,6 miljard zit in Europese staatsobligaties. 0,42 miljard zit in de zorg, 0,33 miljard in de woningbouw en 0,19 miljard in duurzame energie. De overige 1,8 miljard ging naar overheden, banken, onderwijs en energiebedrijven. Overigens staan de beleggingsfondsen van de bank buiten dit verhaal, die hebben hun eigen doelstellingen.

Waar zit het groen?
Voor de betrokken burger valt het misschien tegen. Slechts 1,9 procent zit in duurzame energie terwijl dat nu juist het enige potje is dat hij associeert met "duurzaam investeren". De Triodos Bank heeft een kleinere balans, maar stak in 2011 bijna een miljard euro in groene energie. De ASN bank legt zelf op haar website uit dat investeringen in staatsobligaties (27 procent) eigenlijk ook heel duurzaam zijn, want alleen in duurzame landen kunnen duurzame ondernemingen excelleren en bovendien worden landen die de doodstraf toepassen (zoals de VS) uitgesloten. Dan is er nog aan banken geleend - 733 miljoen direct aan de SNS - maar volgens een woordvoerder is het wettelijk verplicht om spaargeld deels bij andere banken aan te houden.

Waarom zo veel hypotheken?
Maar liefst 45 procent van het spaargeld is belegd in hypotheken. Het gaat hierbij om betaalbare hypotheken voor mensen met modale inkomens, zegt de bank. Met de dubieuze SNS-tak Property Finance had dit niets te maken. "De hypotheken dragen bij aan de beschikbaarheid van goede, betaalbare woningen", zegt de bank in een verklaring. "Dit is in onze visie een wezenlijk onderdeel van een goed functionerende duurzame economie, en een voorwaarde voor een duurzame samenleving."

Wat is duurzaam bankieren?
"Geen schade berokkenen, dat is het minste wat we onder duurzaam investeren verstaan", zegt Peter Ras van de Eerlijke Bankwijzer. Maar zelfs dat kan een enorm verschil betekenen. "Een bank die investeert in hypotheken is stukken minder vervuilend bezig dan een bank die geld steekt in bedrijven die naar olie boren op de Noordpool en het milieu vervuilen in Nigeria." Een bank gaat nog een stap verder wanneer ze zich als investeerder concreet voor verduurzaming inzet, zegt Ras. "Maar hoe een bank dat zou moeten doen, daar hebben we geen waardeoordeel over. Zo is de mijnbouw een riskante sector, met veel problemen op het gebied van arbeidsomstandigheden en milieuvervuiling. Maar als een bank al haar tools inzet om het bedrijf tot verbeteringen te bewegen, levert zij een verantwoorde bijdrage aan de economie." Om dat te beoordelen moet je onderzoek doen naar de investeringspraktijk, zoals de Eerlijke Bankwijzer regelmatig doet.

Bankiert de ASN duurzaam?
"Ja", zegt Ras. "De ASN is veel transparanter dan andere banken over de investeringen en scoort goed in al onze dossiers. Zo blijkt uit praktijkonderzoek dat de ASN, in tegenstelling tot veel andere banken, niet in (kern)wapenfabrikanten investeert. De ASN investeert niet in kledingbedrijven die kinderarbeid of dwangarbeid in de keten hebben. Lang niet alle banken doen dat zo, de meeste komen niet verder dan 'er wel eens over praten'. De ASN heeft er harde schriftelijke afspraken over gemaakt. Wat betreft groene energie: de ASN behoort tot de grootste investeerders, na de Triodos Bank en de Rabobank. Eén punt van verbetering is mogelijk: woningen zijn enorm belangrijk als het gaat om energiebesparing. Daar zou de bank zich als investeerder veel actiever in kunnen opstellen. Andere banken trouwens ook."

Is de ASN dus een duurzame bank?
Hier begint de verwarring. Er is geen definitie voor "duurzame bank". Dat is net zoiets als een groene auto of een diervriendelijke supermarkt. Het lastige is dat de bank zich zelf deze term wel geeft, en dat schept verwachtingen. "Van een bank die reclame maakt met prachtige beelden van windmolens, zonnepanelen, culturele activiteiten en blije mensen in ontwikkelingslanden, verwachten we dat ze een groot deel van het spaargeld aan dergelijke projecten besteedt", schreef econoom Bert Scholtens vorige week in deze krant.

Is die verwarring erg?
"Ja", zegt Jaap Koelewijn, hoogleraar corporate finance aan Nyenrode. "Ik vind het misleidend. De ASN bank is gewoon een stofzuiger die middelen aantrekt en die bij het moederbedrijf uitzet. De SNS vond het wel makkelijk, een dochter die bulkt van het geld." Op zich geen enkel probleem, vindt Koelewijn. Het geld is gestoken in gewone hypotheken. De SNS had dat geld anders wel ergens anders vandaan gehaald, dus je kunt niet zeggen dat ASN de vastgoedzeepbel heeft helpen opblazen. "Maar vertel gewoon hoe het zit. Zeg gewoon eerlijk dat er niet genoeg duurzame investeringsmogelijkheden zijn. Dat doen hedgefondsen ook, die zeggen soms dat ze vol zitten. Dan ben je transparant. Ik vind het niet netjes om zo door de achterdeur al je spaargeld naar je moeder te schuiven." Ras, van de Eerlijke Bankwijzer, vindt overigens dat de ASN ook op het gebied van hypotheken wel een duidelijk beleid heeft, en niet zomaar in iedere bank belegt.

De conclusie is ambigu. Ja, de bank is een leidend voorbeeld als het gaat om duurzaam bankieren, sluit veel slechte sectoren uit van investeren en stelt zich actief op tegenover bedrijven en instellingen die leningen krijgen. Tegelijkertijd kunnen we leren dat we reclamespotjes en slogans nooit moeten geloven. Die sluiten aan bij onze wens bij de goeien te horen. Zo simpel ligt het helaas niet. Wat slecht is in de economie, is eenvoudiger aan te wijzen, dan wat goed is. Volgens Ras van de Eerlijke Bankwijzer steekt de ASN, samen met de Triodos, nog steeds met kop en schouders uit boven de rest. Alleen zo'n reclamespotje, zegt Ras, misschien was dat wel een beetje onverstandig. "Maar wij vergelijken geen reclamespotjes."

Hoe groen is de ASN?

Gerelateerde artikelen

Reageren?

Terug naar www.frankmulder.info