VPRO Gids (4 februari 2014)
Tegenlicht: het Europese veiligheidscomplex
Bent u groen, oranje of rood, bent u verdacht of heeft u niets te verbergen? Hoe illegale immigrantenretoriek zorgt voor het geld om het veiligheidscomplex te perfectioneren.
- Lees ook: De toekomst van China (VPRO Gids)
Bij het woord grens denken veel mensen misschien nog aan betonnen gebouwtjes met gammele slagbomen waar je uren voor in de rij moet staan. Of aan norse douanebeambten die wel weten dat je erdoor mag maar toch even lekker de tijd nemen om uitgebreid te bekijken waar je allemaal op vakantie bent geweest. Of eventueel nog aan de rijen op het vliegveld waar mensen checken wie je bent voordat ze je een stempel geven.
Dat is binnenkort allemaal verleden tijd. De grens is steeds meer een computerprogramma dat alle burgers controleert en vertelt of ze mogen zijn waar ze zijn. Met behulp van vingerafdrukken kan de computer van iedereen op elk moment nagaan wat zijn of haar status is. Op Schiphol zijn nu al detectiepoortjes die automatisch checken of je paspoort goed is en of je niet toevallig een masker op je gezicht hebt geplakt. Ongewenste bezoekers worden er zonder pardon uitgefilterd.
Tegenlicht besteedt in de komende uitzending aandacht aan de regels en voorkeuren van dit gigantische filter. Het neemt een kijkje op Lampedusa, waar duizenden Afrikanen Europa proberen binnen te komen op zoek naar een beter leven. Om te voorkomen dat deze en andere mensen legaal binnenkomen, maar illegaal achterblijven, wil Brussel een enorm systeem bouwen met de foto's, vingerafdrukken en verblijfplaatsen van alle niet-Europese bezoekers. Of je nu migrant bent of toerist, je komt in dit systeem, dat jou ook weer automatisch afvinkt als je naar buiten wandelt. Voor bonafide reizigers komt er een speciale lijst zodat ze overal automatisch mogen doorlopen. De kosten van het hele pakket bedragen 1,1 miljard euro. Althans, dat is de optimistische schatting van de Europese Commissie.
Juristen en privacywaakhonden zijn geschokt over dit megavingerafdruksysteem. De Nederlandse regering is vooral “enthousiast”. Het biedt de mogelijkheid om passagiersstromen uit te splitsen naar risicoprofiel, zei staatssecretaris Teeven. Zo kun je voor passagiers met een verhoogd risico de procedure strenger maken, voor zakelijke bezoekers juist makkelijker.
Mensen uit niet-westerse landen staan er nu overigens ook al in. Het plan is er in feite een enorme automatisering en uitbreiding van, voor alle 100 à 150 miljoen bezoekers die jaarlijks de EU binnenkomen. Er staan wel kleine lettertjes in het voorstel: dit systeem kan toegankelijk worden gemaakt voor opsporingsautoriteiten. Daarmee zou de politie in de toekomst in één klap kunnen beschikken over alle persoonsgegevens van alle niet-Europeanen.
De industrie likt natuurlijk haar vingers af bij deze plannen. Achttienhonderd Europese grensovergangen zullen worden uitgerust met rijen detectiepoortjes à 35.000 euro per stuk. Er is een mondiale wedloop gaande in de branche. Europa wil hierin meedoen en heeft al miljoenen subsidie besteed aan onderzoek en ontwikkeling van apparatuur en software. Tegenlicht gaat op bezoek bij een beurs waar de securitybranch zijn nieuwste systemen laat zien. Het zijn vaak defensiebedrijven die een graantje willen meepikken van deze nieuwste markt, waar nu alleen al in Europa 180.000 mensen voor werkzaam zijn.
En de grens? Die verandert van betekenis, zegt Huub Dijstelbloem, werkzaam bij de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid en auteur van De migratiemachine. “De grens bevindt zich steeds minder op één plek. Het wordt een ongrijpbare, overal aanwezige machine die mensen permanent verdeelt tussen wel en niet gewenst. Maar de horizon van deze systemen is ongewis. Vroeg of laat komen ook onze gegevens erin. Wat het einddoel is, blijft onuitgesproken.”
Ook Dijstelbloem komt langs in de uitzending. Samen met andere deskundigen laat hij zien wat de verborgen aannames en voorkeuren van deze sorteermachine zijn.
Tegenlicht: Het veiligheidscomplex (VPRO) (9 februari 2014)
Gerelateerde artikelen
- Circulaire zonnepanelen uit Nederland (De Groene Amsterdammer)
- Tegeltuinen, Jacques Ellul en de invloed van techniek (podcasts)
- Hete hangijzers in het voedselsysteem (1) - knutselen aan planten (Foodlog, De Groene Amsterdammer)
- Docu: Vlucht uit Noord-Korea (VPRO Gids)
- Europa spoort niet (VPRO Gids)
Gebruikte Tags: controlestaat, europa, techniek, vluchtelingen