overig - Visie 29 (10 juli 2015)
Stevige woorden uit Afrika
Waar arm en rijk samenkomen – in de Geest – daar is het rijk van God, zegt de Ugandese bisschop Zac Niringiye.
- Lees ook: De stamtafel: Moeten wij op Facebook? (De Nieuwe Koers)
Het gesprek begint al gelijk goed. “Nee dank je”, zegt hij, als ik hem een lunch aanbied. "Ik lunch nooit op schooldagen. Scholieren in Uganda krijgen ook geen lunch.” Tja, dan kan ik moeilijk achterblijven. Beteuterd leg ik de overheerlijke broodjes terug op tafel en met een knorrende maag, en een kopje thee, vervolgen we ons gesprek.
Veel Ugandezen zijn te arm om hun kinderen een lunchpakket mee te geven, legt bisschop Zac uit. “Scholen willen daarom zelf een lunch aanbieden, tegen een kleine vergoeding. Maar dat mag niet van de president. Die wil kunnen zeggen dat hij voor gratis onderwijs zorgt. Daardoor zit 80 procent van de kinderen nog steeds hongerig op school." Om die reden eet Zac geen lunch meer op schooldagen. "Totdat de regering de wet verandert."
Opgepakt
Radicaal is hij wel, deze Zac Niringye. Jarenlang werkte voor de Church of Uganda, de anglicaanse kerk, waar een derde van de Ugandezen toe behoort. Als hulpbisschop in Kampala werd hij al beroemd met zijn open kritiek op corruptie. Sinds hij vervroegd met pensioen is gegaan doet hij iedere maandag, gekleed in het zwart, mee aan een rouwstoet om de corruptie te gedenken. Ook al wordt hij daar soms voor opgepakt. "Dat gebeurt. Als je deelneemt aan Gods koninkrijk, en getuigt van zijn vrede, komen de machten van deze wereld in verzet. Het gaat niet zonder lijden."
Terwijl hij dit vertelt, blijft de bisschop, met zijn kleine grijze baardje, hartelijk lachen. Hij lijkt te accepteren dat het erbij hoort. Hij is vol van zijn passie: het koninkrijk van God. Maar wat is dat precies? “Het koninkrijk van God is gerechtigheid, vrede en vreugde – in de Heilige Geest. Dat zegt Paulus, in Romeinen 14. Dat betekent dus, dat Gods rijk overal is waar een gemeenschap recht doet, waar mensen met elkaar verzoend worden, waar mensen één zijn in vreugde.” Nee, dat is niet vrijzinnig, zegt hij. “Paulus zegt: in de Heilige Geest. Elke vorm van rechtvaardigheid die niet op God bouwt, wordt uiteindelijk paternalistisch en onderdrukkend. Het kan niet zonder God.”
Dat is dus de taak van de kerk, zegt de bisschop: verwijzen naar deze verzoening en deze eenheid. “Helaas", zegt hij ernstig, "vergeten kerken dat vaak. Ze zijn verdeeld in groepjes, met alleen maar blanken of zwarten, alleen rijken of armen. Ze zijn heel religieus. Maar Jesaja zegt dat God het haat wanneer zijn volk niet verwijst naar zijn rechtvaardigheid en zijn vreugde. En die ontstaan pas wanneer – door de Geest – de muren tussen de groepjes worden afgebroken.”
Het centrum uit
Het zijn stevige woorden. We herkennen allemaal onze eigen neiging om toe te trekken naar mensen uit onze eigen sociale klasse, ook in de kerk. Dat gaat vanzelf. Wat moet je daartegen doen? “Je moet eropuit!”, zegt Zac. “Wacht niet tot arme mensen in de kerk komen, maar zoek ze op! Zoek mensen die anders zijn dan jezelf. Zoek moslims op in hun eigen omgeving. De Heilige Geest duwt ons altijd het centrum uit, in de richting van de marges en de mensen die minder privileges hebben dan jij. Dan komen mensen samen. Het enige wat je daarvoor moet kunnen, is je laten raken. Dan vind je echte vreugde, vreugde van God!”
Dat is geen makkelijke weg. Zoals het overslaan van je lunch ook niet makkelijk is. "Maar het heeft me verandert. Het heeft me mededogen geleerd. Dit is ook de weg van Jezus. Hij nam deel aan ons lijden, om zo het onrecht te breken. Het kruis is het ultieme afleggen van iedere macht, van ieder privilege.”
Het klinkt mooi, medelijden, maar helpt dat uiteindelijk tegen armoede? Moeten we niet juist macht zoeken zodat we arme mensen kunnen helpen? Zac schudt zijn hoofd. “Wat neerbuigend”, zegt hij. “Helpen? Wie is hier degene die hulp nodig heeft? Dat ben je zelf. Armoede is niet het probleem. Hebzucht is het probleem. Mensen hebben geen projecten nodig. Ze hebben jou nodig. Een mens. Die hun kant kiest. Als je hun plaats niet wilt innemen, ben je niet geloofwaardig. Als je echt solidair met iemand wilt zijn, moet je bereid zijn hem of haar te ruiken!” Zac lacht. “Jezus kwam onder ons. Hij is God met ons! Niet een God op afstand die geld naar ons overmaakt.”
Het blijft lastig voor rijke mensen, verzucht Zac. "Jullie zijn gewend aan je geld, aan je computers. Jullie hebben ook bevrijding nodig. Die vind je daar waar arm en rijk samenkomen – in de Geest. Eigenlijk hebben arme mensen jullie niet nodig", zegt Zac, met een ondeugende lach op zijn gezicht. "Jullie hebben de armen nodig!"
Niet dat het in zijn eigen, arme land zo goed gaat. Integendeel. "Er komen donkere tijden aan voor Uganda. De dictatuur van de president en zijn familie wordt steeds sterker. Maar altijd laat God zich weer zien in de geschiedenis. Hij heeft een plan. En daar mogen wij aan meedoen. Dat plan is: een rijk van recht, vrede en... vreugde!” En weer die aanstekelijke lach. “In de Heilige Geest!"
Bisschop in actie
De Ugandees David Zac Ruzaaza Niringiye (1955) studeerde natuurkunde en theologie. Hij werkte voor studentenorganisatie IFES en voor de anglicaanse kerk, zowel in Engeland als in Uganda. In 1996 werd hij hulpbisschop in de hoofdstad Kampala. In 2012 ging hij vervroegd met emeritaat om zich volledig in te zetten voor de campagne tegen corruptie.
Gerelateerde artikelen
- Tegeltuinen, Jacques Ellul en de invloed van techniek (podcasts)
- Oorlog is hel (Karavaan der Zotten)
- Vrije ruimte uithakken (Karavaan der Zotten)
- Wij weigeren vijanden te zijn (Karavaan der Zotten)
- De leegte van geweld (Karavaan der Zotten)
Gebruikte Tags: afrika, armoede, geloof, uganda, vrede