Nederlands Dagblad (26 januari 2019)
Over het milieu, zonde en de VPRO
Vroeger mocht ik niet naar de VPRO kijken omdat het ordinair en afbrekend was. Tegenwoordig vind ik daar vaak juist pareltjes, inspirerende mensen die oprecht zoeken naar waarheid en gerechtigheid. Zoals Paul Kingsnorth, schrijver en voormalig milieuactivist. Ik ontdekte hem toen ik voor de VPRO Gids een verhaal moest schrijven over een uitzending van Tegenlicht, ‘De aarde draait door’, die aan hem was gewijd.
- Lees ook: De nieuwe geest van het kapitalisme (De Groene Amsterdammer)
Als journalist stond Paul Kingsnorth vooraan bij alle demonstraties en vergaderingen over armoede en milieu. Hij streed tegen uitbuiting en ontbossing en wilde de wereld redden. Naïef, zegt hij nu. We doen alsof we de wereld kunnen redden met een of ander klimaatverdrag, of een schone technologie. Maar er is iets mis in het diepste binnenste van onze beschaving, in de mythes van groei en vooruitgang die we koesteren.
‘Alleen al in mijn leven is een kwart tot de helft van al het wild op aarde verdwenen’, schrijft hij ergens. Het is dramatisch. Maar we gaan door, we kunnen ons niet voorstellen dat ons fijne leventje wel eens zou kunnen stoppen, en we hopen dat het overwaait als bedrijven maar ‘duurzaam’ worden.
Valse hoop, zegt Kingsnorth. Hij stopte met de acties, de debatten en de opiniepagina’s. Hij is met zijn gezin gaan wonen in de natuur, in een Iers dorp, om te leren voedsel te verbouwen en paddestoelen te vinden, om te leren werken met de zeis en te leren luisteren naar de wildernis. En om boeken en gedichten te schrijven. ‘We willen allemaal de planeet redden, maar niemand houdt meer van een specifiek stukje daarvan.’
Kingsnorth is helemaal niet cynisch. Wel verdrietig. Voor de camera legt hij uit dat wij de eerste samenleving zijn die het goddelijke niet meer centraal heeft staan. Dat er geen besef van heiligheid meer is en dat we daardoor de weg banen voor een totale destructie. Is dit niet ten diepste een spiritueel probleem?
Lees hier meer columns in de rubriek Sporen
De VPRO houdt het hier maar even bij. Maar in zijn boeken en essays gaat Kingsnorth nog veel verder. Het leven is meer dan de mens, schrijft hij. We moeten stoppen met praten over ‘milieu’, of over ‘natuur’, alsof dat iets is wat los van ons staat, buiten onszelf, dat we in stukjes kunnen hakken en analyseren en dan kunnen beheersen. ‘Ik heb een sterk gevoel dat de aarde leeft’, zegt Kingsnorth ergens. ‘De wereld is geen machine, het is een groots web van leven, waaronder een vreemd religieus mysterie borrelt.’ Maar om dat mysterie te horen, moet je uit de machine van de beschaving stappen, en stil worden.
Kingsnorth introduceert zelfs ergens het begrip ‘zonde’. We zijn te ver gegaan, waarom erkennen we dat niet? Het brengt onze beschaving aan de afgrond. Maar laten we over het randje kijken, zegt hij. Misschien ontdekken we dat daar ook nog leven is. Veel woorden heeft Kingsnorth daar nog niet voor. Maar ik hoop dat hij blijft zoeken, en wij ook, want dan zullen we ontdekken dat er leven is dat sterker is dan alle destructieve krachten die we als mensheid aan het ontketenen zijn.
Bekijk Tegenlicht, "De aarde draait door", 16 december 2018
Lees essays van Paul Kingsnorth op zijn eigen site.
Gerelateerde artikelen
- Circulaire zonnepanelen uit Nederland (De Groene Amsterdammer)
- Tegeltuinen, Jacques Ellul en de invloed van techniek (podcasts)
- Oorlog is hel (Karavaan der Zotten)
- Vrije ruimte uithakken (Karavaan der Zotten)
- Wij weigeren vijanden te zijn (Karavaan der Zotten)
Gebruikte Tags: duurzaam, geloof, natuur, sporen