Trouw (13 mei 2013)
Rabbi's strijden voor Palestijnse rechten
Rabbi Yehiel Grenimann komt op voor de rechten van Palestijnse boeren en bedoeïenen. "Ik wil ze helpen, maar ik wil ook het jodendom redden."
- Lees ook: ‘Ik heb het niet gedaan’ (De Groene Amsterdammer)
Wie vanuit Jeruzalem naar het oosten rijdt, duikt zo over de rand van een soort kom de Westelijke Jordaanoever in. De lucht wordt droger, de temperatuur stijgt en het olijfgrijze groen maakt plaats voor zand en stenen, eindeloos veel stenen. Het gebied lijkt verlaten, maar dat is schijn, zegt de 61-jarige rabbi die achter het stuur zit.
"Er wonen een paar duizend Palestijnen in dorpjes", vertelt de rabbi, die Yehiel Grenimann heet. "Maar ook leven er mensen die iedereen vergeet: bedoeïenen. Dertig families van de Jahalinstam. Ik ken ze goed." Het gebied heet E1, naar het regeringsplan om hier vijftienduizend huizen uit de grond te stampen, een enorme nederzetting die de al bestaande nederzetting Ma'ale Adumim met Jeruzalem moet verbinden.
Grenimann parkeert zijn auto voor een Palestijns theehuis. Hij wil graag vertellen over zijn zorgen over de nederzettingenpolitiek die volgens hem volledig uit de hand loopt. "De kolonisten zijn een nieuwe elite in Israël geworden. Ze krijgen belangrijke posten. De regering is de regie kwijt, ze kan alleen nog maar volgen. De staart kwispelt met de hond." In E1 is al een compleet waterleidingsysteem gebouwd. "Er wordt gewoon een annexatie voorbereid. En de bedoeïenen? De kolonisten zijn bang voor ze. Ze worden gewoon geëvacueerd."
Grennimans vriendschap met de Palestijnen en de bedoeïenen wordt hem door kolonisten niet in dank afgenomen. "Ik word wel eens uitgescholden voor nazi. Ja, de tweede generatie is heel extreem. Ze vernielen Palestijnse akkers en vechten veel, soms zelfs met het leger. Ze zien de hele wereld als vijand. Ze zijn gefrustreerd omdat ze hun ouders te slap vinden. En doordat er geen politie is, trekt het voormalige criminelen aan die zich voordoen als ultra-orthodoxen."
Spiritueel
Voor Grenimann is sociale actie een uitdrukking van zijn geloof. "Ik doe het niet alleen uit empathie voor mensen die lijden. Het is ook gewoon: recht doen, omdat dat een religieuze verplichting is. Ik wil het jodendom redden van het idee dat het alleen maar draait om kosjer eten en naar de synagoge gaan. Het gaat over wat er gebeurt in de wereld, in het leven. En zoals Abraham Joshua Herschel zei, een van onze inspiratiebronnen: 'Wie over de profeten preekt, moet in de wereld ook hun ideeën uitdragen.'"
Grenimann is niet altijd religieus geweest. Hij kwam als linkse zionist naar Israël en leefde in een kibboets waar hij boeken las over yoga. "Maar ik miste er iets, iets spiritueels. Tot ik mijn vrouw ontmoette. Ik ging me door haar verdiepen in het geloof, en samen sloten we ons aan bij een gemeente." Het was een gemeente die dicht bij de vredesbeweging stond, maar wel de religieuze verbinding wilde maken.
Grenimann vindt het belangrijk om tijd te nemen voor studie en gebed. "Ik geloof dat God luistert naar gebed. Maar ik voel soms wel een innerlijk conflict. De wereld van God is een wereld van rust, waarbij je naar binnen kijkt. Dat vergeet je soms als je bezig bent met campagnes of demonstraties. Dan zit je in een snelle, politieke wereld. Maar andersom vergeet je soms de dagelijkse realiteit als je de Talmoed aan het bestuderen bent." Hij heeft wel een manier gevonden om de balans in evenwicht te krijgen: bondgenoten in het veld zoeken die ook religieus zijn. "Ik werk veel samen met twee nonnen die zich inzetten voor de bedoeïenen. Ze hebben een andere traditie, maar ze trekken zich soms ook een week terug voor gebed. Maar ook in Joodse boeddhisten of de Raad van Kerken herken ik bondgenoten."
Wat Grenimann wel frustrerend vindt, is dat de deur naar moslims gesloten blijft. "Ik heb een soefi gevonden die wat dingen doet. Er zijn wat imams waar ik mee kan praten. Maar de meeste Palestijnen waar ik mee samenwerk, zijn seculier. Ik weet niet waarom, ik vind het jammer. Eenvoudige moslims, dat is geen probleem. Maar hoe hoger hun opleiding, des te moeilijker het contact. Pas had ik nog een vergadering met vijf Palestijnen. Ze wilden niet dat er een Israëliër bij was. Ze waren tegen 'normalisering' van de betrekkingen. Ik vind dat wel erg. Een eenvoudige bedoeïene heeft dat niet, die leest in de Koran dat je Joden en christenen moet respecteren en die doet dat gewoon."
Onder Israëliërs is het probleem eerder andersom. "Daar komt de tegenwerking vooral van lager opgeleiden. Onder hen grijpt het nationalisme en fundamentelisme om zich heen." Gek genoeg voelt Grenimann zich soms ook wel weer met hen verwant: "Hun religie is vaak eenvoudig en nederig, meer dan seculiere Joden die soms heel materialistisch en individualistisch zijn. Er zijn kolonisten die opkomen voor de armen. Er zijn er ook die Arabisch leren omdat ze Arabieren willen leren kennen."
Maar over het algemeen ziet hij vooral een gevaarlijke radicalisering onder deze groep. "De kurk is uit de messiaanse fles. Het is niet vreemd dat de rabbi's Herzl niet wilden, met zijn zionisme. Die zagen hoe gevaarlijk het is om messiaanse gevoelens aan te wakkeren. Dat is nu gebeurd, door de overwinningen. Het is onbeheersbaar geworden."
Grenimann heeft een advies voor buitenstaanders: "Houd van beide volken. Geloof niet alle slachtofferpraat, van welke kant die ook komt. Sommige mensen in mijn omgeving begrijpen niet waarom ik de vijand help. Anderen vinden juist alles slecht wat Israël doet. Ik voel me vaak innerlijk verscheurd. Ik word wel eens boos op God. Waarom onderdrukken slachtoffers elkaar? Ja, ik geloof dat God door de geschiedenis heen werkt, en dat Israël het begin is van onze verlossing. Maar ik denk dat er een religieuze kans ligt in de ontmoeting met Arabieren. We falen, op dit moment. Maar het is niet voorbij. God spreekt door dit conflict heen tot ons. Als we kunnen leren op een fatsoenlijke manier met Arabieren om te gaan, dan zal dat het begin zijn van onze verlossing."
Yehiel Grenimann
Rabbi Yehiel Grenimann (1951) is getrouwd met Deborah. Ze hebben drie zoons, een dochter en een kleinzoon. In 2011 schreef hij het autobiografische Far away from where. Hij groeide op in Australië, totdat hij in 1973 als socialistische zionist naar Israël kwam. Hij studeerde Holocauststudies en volgde later de opleiding tot rabbijn. Hij is verbonden aan de conservatieve beweging, die het midden houdt tussen de orthodoxe en liberale vleugel.
In 1991 sloot hij zich aan bij de Rabbis for Human Rights. Deze organisatie - waar nu zo'n honderd rabbi's lid van zijn - was in 1988 opgericht om op te komen voor de rechten van gemarginaliseerde groepen, en de Israëlische maatschappij daarover voor te lichten. Grenimann zelf is verantwoordelijk voor het werk op de Westelijke Jordaanoever. Hij organiseert groepsreizen om Palestijnse boeren te helpen met de olijfoogst, vooral in gebieden waar ze veel worden lastiggevallen door radicale kolonisen. Hij doet lobbywerk en voert campagnes en rechtszaken als land of bezittingen ten onrechte worden geconfisceerd.
Een van zijn speerpunten is hulp aan bedoeïenen. Dat zijn Arabische stammen die zowel door de Israëlische als Palestijnse autoriteiten wordt verwaarloosd. Ze leven verspreid over het land in diepe armoede. 80 procent is werkloos. RHR houdt zich bezig met taallessen, zomerkampen en juridische hulp.
Gerelateerde artikelen
- Tegeltuinen, Jacques Ellul en de invloed van techniek (podcasts)
- Oorlog is hel (Karavaan der Zotten)
- Vrije ruimte uithakken (Karavaan der Zotten)
- Wij weigeren vijanden te zijn (Karavaan der Zotten)
- De leegte van geweld (Karavaan der Zotten)
Gebruikte Tags: geloof, middenoosten, recht, vrede