De Nieuwe Koers (september 2013)
De stamtafel: Moet de overheid voor vluchtelingen zorgen?
Het zou een stuk beter zijn als burgers gewoon weer zelf voor vluchtelingen zouden mogen zorgen, zegt Frits ter Kuile, christenanarchist.
Een slecht idee, vindt Geesje Werkman van Kerkinactie.
71 x bekeken- Lees ook: Toevlucht (Nederlands Dagblad)
Als we onrecht in de wereld zien, wijzen we tegenwoordig al snel naar de overheid. Wat vroeger de kerken deden, regelt nu de bureaucratie, van bovenaf. Ook als het om vluchtelingen gaat. Volgens Frits ter Kuile, die in een gemeenschap woont waar ook veertien mensen zonder papieren wonen, zou het een stuk beter zijn als die zorg weer bij ons zou komen te liggen. Geesje Werkman van de PKN vindt het een slecht idee.
Frits: Voorzover er draagvlak is, mag de overheid van mij voor vluchtelingen zorgen. Maar ik constateer dat we nu moeten kiezen tussen verzorgingsstaat en vluchtelingen. Als je een erkend vluchteling bent, krijg je zorg, een huis en een uitkering. Dat kun je natuurlijk niet voor iedereen in de wereld betalen. De consequentie is dat je mensen illegaal moet maken en in grensgevangenissen moet stoppen.
Geesje: Wat is je alternatief?
Frits: Laat vreemdelingen die hier willen komen gewoon komen. Geef ze geen uitkering, maar wel rechtsbescherming. Laat mensen het hier gewoon proberen, laat ze werk zoeken. Lukt het niet? Dan kan de kerk proberen te helpen, of de voetbalclub. Lukt het dan nog niet? Dan kunnen ze het elders proberen. Het lijden in de wereld los je niet op. Nu creperen er ook mensen, maar dan in Calcutta, dan zal dat hier meer gebeuren. We zullen hier een klein beetje Calcutta krijgen.
Geesje: Ook mensen zonder papieren hebben recht op voedsel, onderdak en bescherming. Daar heeft Nederland verdragen voor getekend. Dat dat niet wordt uitgevoerd, is geen reden om het maar helemaal bij de overheid weg te halen. In de kerk hebben we de moraal van gastvrijheid. Maar denk aan de bijstandswet. Die verving liefdadigheid door rechtvaardigheid. Nederland heeft een zorgplicht. Ik zal er alles aan doen om mensen rechtvaardigheid te geven. Dat is veel beter dan ze afhankelijk te maken van liefdadigheid.
Frits: Hoe zie je dat dan voor je, moeten we een grote muur om ons land zetten? Anders komt iedereen hier een huursubsidie of een openhartoperatie halen.
Geesje: Nee, ik vind dat de overheid het recht heeft om mensen terug te sturen. Ik wil niet dat mensen pas weggaan als ze van ellende op straat sterven.
Frits: Maar is dat wat Jezus tegen mensen zei? Donder maar op? Is het niet bijbels om de randjes van de akkers te laten staan voor de vreemdeling?
Geesje: Ik denk dat terugkeer anders kan, met goede begeleiding, zodat mensen kunnen gaan bijdragen aan de ontwikkeling van hun eigen land. Dat is ook het minste wat je mag verwachten van ons, een rijk land, dat hartstikke veel van arme landen heeft geprofiteerd. Maar we moeten zorgen dat de rechten die vreemdelingen hebben niet in botsing komen met rechten van onze eigen onderklasse. Die voelen de gevolgen als iedereen hier mag komen werken.
Frits: Maar het is het een of het ander. Het is zo erg dat mensen nu worden geïllegaliseerd! Geef mensen een sofinummer en laat ze het proberen.
Geesje: Frits, dan gaat het recht van de sterkste gelden. Wie eerlijk is, zal het niet redden.
Frits: Het recht van de sterkste... ja, maar nu is het een lotto.
Geesje: Maar als jij uit Mali komt – stel even dat de oorlog voorbij is – en daar is werk, wat moet je dan hier? Het is veel te koud! Je wordt hier niet gelukkig! Alleen als je heel krachtig bent, overleef je. Maar juist die krachtige mensen heeft Afrika zo hard nodig.
Frits: Dat kan zijn, maar ik houd zo van vrijheid. Dat mensen zélf mogen bedenken, ook Malinezen, dat ze 't hier willen proberen. Laat mensen vrij om dat te doen.
Geesje: Ook als er 70.000 per jaar gaan komen?
Frits: Ja, maar zorg dat het geen Calcutta wordt. Als je het niet kunt maken hier, dan moet je wel terug.
Geesje: En dat doen mensen dus niet. Ik ken mensen die hier willen blijven, ook al hebben ze gezien dat de ratten 's nachts aan hun kinderen zaten, omdat het in hun eigen land nóg erger is. Een man die met zijn gezin door heel Europa heeft gezworven, zei tegen me: “Eten? Er is hier altijd eten te vinden.” Hij gaat nooit terug. Het zou een enorme ellende hier opleveren. Het draagvlak voor het vluchtelingenverdrag zou afkalven.
Frits: Moeilijk is het hè. Wat een dilemma. Uiteindelijk vind ik wel dat de overheid ze weg moet kunnen sturen. Ik ben ook blij dat mijn kinderen veilig over straat kunnen. Dat is wel een taak voor de overheid. Maar nu worden ze al direct vastgezet in asielzoekerscentra en gevangenissen. Jarenlang. Ook de sterken en de slimmen onder hen. Je moet het initiatief van mensen niet de kop in drukken. Kijk, arbeid onder het minimumloon verbieden vind ik goed, anders krijg je een strijd van arm tegen arm. Maar laat mensen verder vrij.
Geesje: Ik vind dat staten het recht moeten hebben om mensen tegen te houden. Ik wil niet afgeven op de overheid. De overheid heeft veel overgenomen van de kerk, hoor, qua goed bestuur. Daarom werkt het hier en hebben we een goede middenklasse en een behoorlijke rechtsstaat. Wat niet wegneemt dat we internationaal aan een goede welvaartsverdeling moeten werken. Door een eerlijker handelsbeleid bijvoorbeeld.
Frits: Ja, een taak voor ons als consument, die eigenlijk niet meer zou moeten kopen van ploerten die oorlog voeren.
Geesje: En van de overheid, hoor.
Frits: Ja, allebei.
Het lijkt wel of Geesje een katholieke, collectieve benadering heeft, terwijl Frits meer voor de protestantse, individuele ethiek kiest. Zitten jullie niet in de verkeerde rol? Waar zien jullie Gods koninkrijk?
Geesje: Ik ben wel protestants, sinds mijn achttiende, maar ik ben heidens opgevoed, dus dat zegt niet heel veel. Ik denk in elk geval dat we Gods koninkrijk niet kunnen organiseren. Dat valt ons ten deel. Wie het zelf wil bouwen, gelooft meestal niet meer in God en ziet geen ruimte meer voor het wonder. Onze taak is ernaar te verwijzen, als samenleving.
Frits: Ik denk dat je het wel kunt maken, nee, leven. Laten opbloeien. Door te breken en te delen. Ik ben protestants opgevoed, maar ben via Bob Marley en Tolstoj juist meer naar de katholieke kant gekomen. Ik zie dat het vaak juist de overheid is die Gods koninkrijk crusht.
Geesje: Dat zie ik ook. Maar tegelijk... ik ben ook de overheid, doordat ik belasting betaal en kiesrecht heb. En ik pluk de vruchten van de vrijheid die de overheid heeft gebracht.
Frits: Mee eens, maar die overheid gaf die rechten pas na een lange strijd van onderaf. Denk aan slavernij, kinderarbeid.
Geesje: En daarom heeft de overheid de stem van de kerk nodig.
Hebben jullie nog een oproep aan die kerk?
Geesje: Zoek uit wat barmhartigheid betekent, hoe je recht kunt doen aan de waardigheid die mensen hebben. En werk tegelijk aan rechtvaardigheid, door er bij de overheid voor te pleiten. Je moet de vloer dweilen én de kraan dichtdoen.
Frits: Ik vind die waardigheid een belangrijk punt. Zie God in de vreemdeling. Hij is geschapen naar zijn beeld. En zeg: welkom.
Frits ter Kuile (50) woont met zijn gezin in het Jeannette Noëlhuis, een leefgemeenschap in Amsterdam Zuidoost. De gemeenschap komt voort uit de Catholic Workers, een beweging van radicale christenen uit de VS die anarchistisch zijn ingesteld en gastvrijheid centraal stellen.
Geesje Werkman (62) woont in Utrecht. Ze is projectmanager binnenland bij Kerk in Actie en wordt door velen gezien als de vluchtelingenspecialist van de PKN.
Gerelateerde artikelen
- Docu: Vlucht uit Noord-Korea (VPRO Gids)
- 'Gastvrijheid mag je nooit uitbesteden' (overig)
- Theo Maassen en Thomas Hertog over de kosmos (De Groene Amsterdammer)
- ‘Materie? Die bestaat alleen in onze geest’ (De Groene Amsterdammer)
- Staan in de wereld van nu (overig)
Gebruikte Tags: geloof, recht, vluchtelingen